YÖNETİM TEORİ, YAKLAŞIM VE UYGULAMALARININ GELİŞİM SÜRECİ
Yönetim teori, yaklaşım ve uygulamalarının gelişim süreci Prof. Dr. Tamel Koçel'in İşletme Yöneticiliği adlı eserinde tablolar halinde özetlenmiştir (2014: 63-69). Yönetim teorileri, fikir önderleri, ortamın özelliği, yönetim düşüncesinin vurgusu/teknikleri ile ortaya konmuştur.
7 aşamalı bir süreç olarak ele alınan yönetim teori, yaklaşım ve uygulamaları aşağıdaki gibi ifade edilmiştir:
1. Durak: 1910-1920-1930'lar...
KLASİK YÖNETİM YAKLAŞIMLARI
Fikir Önderleri:
Frederick Winslow Taylor
Henry Fayol
Max Weber
Ortamın Özelliği:
-Sanayi Devrimi
-Daha fazla üretim
-Gelişen Burjuvazi
-Artan Talep
Teoriler:
-Bilimsel Yönetim Süreci
-Yönetim Süreci Teorisi
-Bürokrasi Yaklaşımı
Yönetim Düşüncesinin Vurgusu/Teknikler:
-Standardizasyon
-Formalleşme
-Plan, Program
-Yönetim ilkelerine uyma
-Normatif bakış açısı
-Ekonomik-rasyonel davranış
-Mekanik organizasyon yapıları
2.Durak: 1930-1940'lar...
NEOKLASİK YÖNETİM YAKLAŞIMLARI
Fikir Önderleri:
Elton Mayo
Fritz Jules Roethlisberger
Kurt Lewin
Ve diğerleri...
Ortamın Özelliği:
-Dünya Ekonomik Krizi
-İnsani Düşüncelerin Ön Plana Çıkması
-Hawthorne Araştırmaları
-Verimliliği Arttırma
Teoriler:
-Davranışsal Yönetim Teorisi
Yönetim Düşüncesinin Vurgusu/Teknikler
-İnsan Davranışlarındaki Rasyonellik Şüphesi
-Küçük Grupların Varlığı
-Bir Sosyal Yapı Olarak Organizasyon
-Beşeri İlişkilerin Önemi
-Motivasyon
-Liderlik
-İnformal Organizasyon
3.Durak: 1940-1950'ler...
Matematiksel Yönetim Teorisi
3.Durak: 1940-1950'ler...
Matematiksel Yönetim Teorisi
Ortamın Özelliği:
-2.Dünya Savaşı
-Kısıtlamalar
-Kaynak Tercihleri
Teoriler:
-Matematiksel (Kantitatif) Yönetim Teorisi
(Yönetim Bilimi Teorisi)
Yönetim Düşüncesinin Vurgusu/Teknikler:
-Matematik ve İstatistik Tekniklerin İşletmecilik Sorunlarına Uygulanması
-Kantitatif Karar Teknikleri
-Lineer Programlama
-Harekat Araştırmaları
(Yöneylem Araştırmaları-Operational Research)
-Model Kurma, Simülasyon
4.Durak: 1950-1960'lar...
Sistem Yaklaşımı
Ortamın Özelliği:
-Soğuk Savaş Yılları
-Kore Savaşı
-Hippies
-Her konuda bir tane "en iyi"nin olmadığının anlaşılması
-Olaylara bir bütün olarak bakma zorunluluğu
-Her şeyin başka bir şeyle ilişkili olduğunun anlaşılması
-Maddi refah yanında farklı arayışların doğuşu
Teoriler:
-Sistem anlayışı ve işletmecilikte sistem yaklaşımı
Yönetim Düşüncesinin Vurgusu /Teknikler:
-Yönetimde statik ve katı durumlardan çok "akış" (flow) önemlidir.
-Her kademenin yönetim sorunu farklıdır.
-Yönetim sorunlarını anlamak için sistemin tamamını görmek gerekir.
-İşletmenin her birimi farklı şekillerde organize edilebilir.
-Organizasyonlar birer sosyo-teknik sistemdir.
-Üretim yaklaşımı yerine pazarlama yaklaşımı söz konusudur.
-Stratejik yönetim.
5.Durak: 1960-1970-1980'ler...
Durumsallık Yaklaşımı
Ortamın Özelliği:
-Gelişen bilgi işleme teknolojisi
-Hizmetler sektörünün öneminin artması
-Dünya petrol şoku
-Dünya ticaretinde gelişme
-Yükselen eğitim düzeyi
-Demokratikleşme arayışları
-Artan Japon rekabeti
Teoriler:
-Durumsallık (Koşulsallık) Yaklaşımı
Yönetim Düşüncesinin Vurgusu/Teknikler:
-Yönetimde statik ve katı durumlardan çok "akış" (flow) önemlidir.
-Yönetim olayları mutlak değil, nispidir.
-A için doğru olan B için yanlış olabilir.
-Çevre koşulları önemlidir.
-Durgunluk yerine değişme
-Kriz yönetimi
-Çevreye adaptasyon (uyma)
-İnsan unsurunun artan önemi
-Ekip çalışması
6.Durak: 1980-1990'lar...
Çağdaş Yönetim Yaklaşımları
Ortamın Özelliği:
-Haberleşme ve Bilgi İşleme Teknolojisindeki İnanılmaz Gelişme
-Doğu Bloku rejimlerinin yıkılması
-Sınırların ortadan kalkması
-Globalleşme, tüm dünyanın oyun alanı olması
-İnsan hakları anlayışındaki gelişmeler
-Kalite ve müşterinin artan önemi
-Rekabet, rekabet, rekabet
-Bilgi toplumu
-Katılım ve söz sahibi olma
Teoriler:
Tek bir isim altında özetlenebilecek teori yerine yönetim düşüncesinde çok farklı bakış açıları ve uygulamaların ortaya çıkması. Başlıcaları:
-Toplam Kalite Yönetimi
-Değişim Mühendisliği (Reengineering)
-Dış Kaynaklardan Yararlanma (Outsourcing)
-Şebeke Organizasyonu (Networking)
-Personeli Güçlendirme (Empowerment)
-Yalın Yönetim (Lean Management)
-Öğrenen Organizasyonlar
-Ekip Organizasyonu
-Hiyerarşik otorite yerine bilgi otoritesi
-Sanal Organizasyonlar
7. Durak: 1990-2000 +
Ortamın Özelliği:
-İletişim ve bilim teknolojilerinin
Kişisel yaşamı
Toplum yaşamını
Ülke/devlet yaşamını hızla ve radikal bir tarzda değiştirmesi
-Değişimin sürekli olması
-Bilginin güç kaynağı haline gelmesi
-Kültürel, sosyal, ekonomik alanlarda hızlı değişimler
-Küreselleşmenin gelir dağılımını farklılaştırması
-Zengin-fakir aralığının açılması
-Ülkelerarası stratejik birliktelikler (ekonomik,siyasi)
-Sermaye akışının hızının miktarının artması
-Artan uluslararası rekabet
-Yapay zeka çalışmaları
-Genetik, moleküler biyoloji çalışmaları
-Uzay teknolojileri
-Uluslararası işletmelerin artan gücü
-Non-lineer (chaos) düşünce tarzı
-İşlerin kaybı, yeni işlerin doğuşu
Yönetim Düşüncesinin Vurgusu/Teknikler:
-Karar verme sürecinde teknolojinin artan kullanımı
-Liderliğin artan önemi
-Sanal organizasyonlar
-Şebeke organizasyonlar
-Şeffaflık
-Kurumsal yönetim (governance)
-Kalite-maliyet-zaman üçgeninin kritik önemi
-Paylaşım
-"Beyin" işinin önemi ve "entelektüel sermaye"
-Senaryolarla yönetim
-İletişim, imaj ve istihbaratın kritik önemi
Kaynak:
Koçel, T. (2014), İşletme Yöneticiliği, Beta Yayınevi, 63-69.
-2.Dünya Savaşı
-Kısıtlamalar
-Kaynak Tercihleri
Teoriler:
-Matematiksel (Kantitatif) Yönetim Teorisi
(Yönetim Bilimi Teorisi)
Yönetim Düşüncesinin Vurgusu/Teknikler:
-Matematik ve İstatistik Tekniklerin İşletmecilik Sorunlarına Uygulanması
-Kantitatif Karar Teknikleri
-Lineer Programlama
-Harekat Araştırmaları
(Yöneylem Araştırmaları-Operational Research)
-Model Kurma, Simülasyon
4.Durak: 1950-1960'lar...
Sistem Yaklaşımı
Ortamın Özelliği:
-Soğuk Savaş Yılları
-Kore Savaşı
-Hippies
-Her konuda bir tane "en iyi"nin olmadığının anlaşılması
-Olaylara bir bütün olarak bakma zorunluluğu
-Her şeyin başka bir şeyle ilişkili olduğunun anlaşılması
-Maddi refah yanında farklı arayışların doğuşu
Teoriler:
-Sistem anlayışı ve işletmecilikte sistem yaklaşımı
Yönetim Düşüncesinin Vurgusu /Teknikler:
-Yönetimde statik ve katı durumlardan çok "akış" (flow) önemlidir.
-Her kademenin yönetim sorunu farklıdır.
-Yönetim sorunlarını anlamak için sistemin tamamını görmek gerekir.
-İşletmenin her birimi farklı şekillerde organize edilebilir.
-Organizasyonlar birer sosyo-teknik sistemdir.
-Üretim yaklaşımı yerine pazarlama yaklaşımı söz konusudur.
-Stratejik yönetim.
5.Durak: 1960-1970-1980'ler...
Durumsallık Yaklaşımı
Ortamın Özelliği:
-Gelişen bilgi işleme teknolojisi
-Hizmetler sektörünün öneminin artması
-Dünya petrol şoku
-Dünya ticaretinde gelişme
-Yükselen eğitim düzeyi
-Demokratikleşme arayışları
-Artan Japon rekabeti
Teoriler:
-Durumsallık (Koşulsallık) Yaklaşımı
Yönetim Düşüncesinin Vurgusu/Teknikler:
-Yönetimde statik ve katı durumlardan çok "akış" (flow) önemlidir.
-Yönetim olayları mutlak değil, nispidir.
-A için doğru olan B için yanlış olabilir.
-Çevre koşulları önemlidir.
-Durgunluk yerine değişme
-Kriz yönetimi
-Çevreye adaptasyon (uyma)
-İnsan unsurunun artan önemi
-Ekip çalışması
6.Durak: 1980-1990'lar...
Çağdaş Yönetim Yaklaşımları
Ortamın Özelliği:
-Haberleşme ve Bilgi İşleme Teknolojisindeki İnanılmaz Gelişme
-Doğu Bloku rejimlerinin yıkılması
-Sınırların ortadan kalkması
-Globalleşme, tüm dünyanın oyun alanı olması
-İnsan hakları anlayışındaki gelişmeler
-Kalite ve müşterinin artan önemi
-Rekabet, rekabet, rekabet
-Bilgi toplumu
-Katılım ve söz sahibi olma
Teoriler:
Tek bir isim altında özetlenebilecek teori yerine yönetim düşüncesinde çok farklı bakış açıları ve uygulamaların ortaya çıkması. Başlıcaları:
-Toplam Kalite Yönetimi
-Değişim Mühendisliği (Reengineering)
-Dış Kaynaklardan Yararlanma (Outsourcing)
-Şebeke Organizasyonu (Networking)
-Personeli Güçlendirme (Empowerment)
-Yalın Yönetim (Lean Management)
-Öğrenen Organizasyonlar
-Ekip Organizasyonu
-Hiyerarşik otorite yerine bilgi otoritesi
-Sanal Organizasyonlar
7. Durak: 1990-2000 +
Ortamın Özelliği:
-İletişim ve bilim teknolojilerinin
Kişisel yaşamı
Toplum yaşamını
Ülke/devlet yaşamını hızla ve radikal bir tarzda değiştirmesi
-Değişimin sürekli olması
-Bilginin güç kaynağı haline gelmesi
-Kültürel, sosyal, ekonomik alanlarda hızlı değişimler
-Küreselleşmenin gelir dağılımını farklılaştırması
-Zengin-fakir aralığının açılması
-Ülkelerarası stratejik birliktelikler (ekonomik,siyasi)
-Sermaye akışının hızının miktarının artması
-Artan uluslararası rekabet
-Yapay zeka çalışmaları
-Genetik, moleküler biyoloji çalışmaları
-Uzay teknolojileri
-Uluslararası işletmelerin artan gücü
-Non-lineer (chaos) düşünce tarzı
-İşlerin kaybı, yeni işlerin doğuşu
Yönetim Düşüncesinin Vurgusu/Teknikler:
-Karar verme sürecinde teknolojinin artan kullanımı
-Liderliğin artan önemi
-Sanal organizasyonlar
-Şebeke organizasyonlar
-Şeffaflık
-Kurumsal yönetim (governance)
-Kalite-maliyet-zaman üçgeninin kritik önemi
-Paylaşım
-"Beyin" işinin önemi ve "entelektüel sermaye"
-Senaryolarla yönetim
-İletişim, imaj ve istihbaratın kritik önemi
Kaynak:
Koçel, T. (2014), İşletme Yöneticiliği, Beta Yayınevi, 63-69.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder