İÇ GİRİŞİMCİLİK NEDİR? ~ Muhammet Negiz

İÇ GİRİŞİMCİLİK NEDİR?

Şirket içinde yaratıcılık nasıl arttırılır? Çalışanlara kaynak sunmak ve fırsat tanımak şirkete neler kazandırır? İnsan kaynağını doğru kullanarak “yenilikçi şirket” imacı nasıl kazanılır? Bu soruların yanıtı, “İç Girişimcilik” kavramında yatıyor. Var olan bir organizasyonda girişimcilik faaliyetlerinde bulunabilme kabiliyeti, iç girişimcilik kavramıyla açıklanıyor. İç girişimcilik kavramı ilk kez 1976 yılında Norman Macrae’nin The Economist dergisinde yazmış olduğu bir makaleyle ortaya atıldı. Bu makalede Macrae, geleceğin dinamik işletmelerinin kendi içlerinde alternatif yollar bularak, yeni bir şeyler yapmayı denemelerini tavsiye ediyordu.

İşletme içinde girişimciliğe ortam sağlayan yapı iç girişimcilik olarak bilinmektedir. İşletme başarısı açısından gerek girişimcilik gerekse de iç girişimciliğin önemi günümüzde artmıştır. Amerikan İngiliz dili sözlüğünde iç girişimcilik “büyük bir firma içinde bir fikri kârlı ve nihai ürüne, risk alma ve yenilik yaparak dönüştürme sorumluluğunu üstlenen kişi” olarak tanımlanmaktadır. Girişimcilik kadar iç

girişimcilik de işletmenin rekabet gücü ve etkinliğinde önemli bir unsurdur (Döm, 2006.14).

The American Heritage Dictionary of the English Language (1992) içgirişimciyi (intrapreneur) "büyük bir firma içinde bir fikri karlı bir son ürüne risk alma ve innovasyon yolu ile dönüştürme sorumluluğunu üstlenen kişi" olarak tanımlamaktadır. Her ne kadar içgirişimci sözcüğü ilk kez Pinchot tarafından kullanılmış olsa da, kavram, Pinchot'ton önce, Norman Macrae'nin The Economist dergisinde yayınladığı makalede "geleceğin dinamik firmaları, rekabete benzer bir çalışma yöntemini firma içinde de bulmak zorundadırlar" şeklindeki ifade edilmiştir.

Pinchot (1985) içgirişimciyi "herhangi bir çeşit iş fikrini uygulama sorumluluğunu firma içinde üstlenen kişi" olarak tanımlamaktadır. Pinchot'un yanı sıra Miller ve Friesen (1985) ve Kuratko ve Montagno (1989) konu üzerindeki çalışmalarında firma içi girişimciliği "firmanın kendi çalışanlarının yaratma kapasitelerini geliştirerek oluşturulan yeni girişimlerle firma başarısını arttırma" (Hornsby ve Haffziger, 1992) anlamında kullanmaktadırlar.

Aynı anlamı karşılamak üzere farklı terminolojiyi kullanan araştırmacılar da bulunmaktadır. Örneğin Ellis ve Taylor (1987) corporate venture (firma girişimi) ve Bugelman ve Sayles (1986) internal corporate venture (firma içi girişim) ifadeleri ile içgirişimcilik kavramını belirtmektedirler.

İç girişimcilik, işletme içindeki yaratıcı insanlara özgürlük ve kaynak sunarak onları birer işletme içi girişimci haline getirmek olarak da tanımlıyor. Bunun anlamı çalışanların yenilikçi ve yaratıcı yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Böylece rutin olmayan faaliyetlerle yenilik yapılması, şirket içinde değer yaratılması ve çalışanların şirkete bağlılıklarının artması sağlanıyor.

İç girişimcilik olgusunun temelinde;

• Özgürlük ve esneklik sağlamak

• Aktif davranmak

• Çalışanları girişimci gibi düşünmeye teşvik etmek

• Değer yaratmak

• Örgüte canlılık kazandırmak

• Risk almak yatıyor.

İç girişimcinin klasik girişimciden farkı nedir?

İç girişimci, girişimci ve geleneksel yönetici ile benzer özelliklere sahip olmasının yanı sıra, onlardan farklı özelliklere de sahiptir.Geleneksel yönetici organizasyonu, pozisyon arama, koruma ve güçlendirme yeri olarak görürken, girişimci yükselme yeri olarak görür. Buna karşılık iç girişimci, organizasyon sisteminden hoşlanmaz ama onu yönetmeyi öğrenir.

Yine yöneticiler organizasyon hiyerarşisi içinde daha üst kademedekileri memnun etmeye çalışırken, girişimci kendisi ve müşterileri memnun etmeye çalışır. İç girişimci ise kendisini, müşterileri ve sponsorları memnun etmeye çalışır. Temel motivasyon faktörleri açısından bakarsak, terfi ve güç yöneticiyi, özgürlük ise girişimciyi motive eden faktörlerdir.

İç girişimci ise özgürlük ve örgütsel kaynaklara sahip olmak ister.

İç girişimciler fırsatları gören, piyasanın ve çevrenin farkında olan, karakteri güçlü, risk alabilen, organizasyon ve analiz yeteneği yüksek olan kişilerdir. Problemlere yenilikçi, yaratıcı bakış açısıyla yaklaşır ve değişiklikleri yönetme becerisine sahiptirler.

İÇGİRİŞİM YARATMANIN AŞAMALARI

1. İŞ FİKRİ

2. İŞ PLANI

3. SPONSOR BULMA

4. TAKIM OLUŞTURMA VE YÖNETME

Pinchot (1985) içgirişimin başarılı olabilmesi için içgirişimcinin dikkate alması gereken "on emrini" şu şekilde sıralamaktadır :

1. İş tanımınız ne olursa olsun projenizin gerektirdiği her şeyi yapın.

2. Herkese hakkını verin.

3. Özür dilemenin izin istemekten daha kolay olduğunu unutmayın.

4. İşe her gün işten atılabileceğinizi düşünerek gelin.

5. Paradan önce öğüt isteyin.

6. İnsanlar hakkında içgüdülerinize güvenin, takımınızı en iyilerden oluşturun.

7. Fikrinizi olabildiğince geç açıklayın, açıklık firmanın bağışıklık sistemini harekete geçirir.

8. Koşmadığınız bir yarışta bahse girmeyin.

9. Doğru amaçları ortaya koyun, onları gerçekleştirmek için gerçekçi yollar bulun.

10. Sponsorlarınıza saygı duyun.

Business Quarterly dergisinde yayınlanan Intrapreneurship at Bell Atlantic (1993) adlı makalede, beş yıl içinde 130'dan fazla içgirişimcinin 100'den fazla projeyi üstlendiği, 15 ürünün piyasaya çıkmak üzere olduğu, 15 patentin alındığı ve bu projelerden 100 milyon dolar kar beklendiği belirtilmektedir.

Bell Atlantic'de uygulanan program ana hatları ile şöyledir :

- Geliştirme aşamasında girişimci mesai saatlerinde en fazla beş saatini projeye ayırabilir. Daha fazla çalışma için kişinin kendi mesai dışı zamanını kullanması gereklidir.

- İçgirişimcinin özgürce kullanılabileceği harcama bütçesi proje başına 1000 dolardır.

- Hazır olduğunda proje orta kademe yöneticilerinden oluşan bir komiteye sunulur ve bu komite projenin devam edip etmeyeceğine karar verir.

- Proje devam etsin ya da etmesin içgirişimci 1000 dolarlık bir ödüle hak kazanır.

- Girişimciler kendi fikirlerini ya da firma içinde oluşmuş ama uygulanmamış fikirleri kullanabilirler.

- Program genel olarak alt ve orta düzey yöneticilerle kısıtlandırılmıştır.

Bunların dışında projelere çeşitli aşamaları geçmek için zaman kısıtları da oluşturulmuştur. Kuralları iyi konulmuş ve içgirişimci adaylarına duyurulmuş olması Bell Atlantic gibi iletişim alanında çalışan ve büyük araştırma geliştirme bütçesi olan bir firmada içgirişimcilik programının başarısını getirmiştir.

Pinchot (2001) "Girişimci Organizasyon Olmak İçin On Adım"ı şu şekilde sıralamaktadır:

1. Firma içi kaynak kullanıcılarına birden fazla seçenek verin.

2. Gerek firma genellikle gerek çalışanın kendi yarattığı girişimde sahiplik hissini güçlendirin.

3. Karar vermeyi desteklemek için piyasanın tepkilerine, piyasa disiplinine, güven ve dürüstlüğe önem verin.

4. Girişimcilere kendilerinin amaçladıkları sonuçlarını belirleme sorumluluğu verin.

5. Projede çalışacak personelin, işin, geliştirme çabalarının ve iş gruplarının seçiminde çeşitlilik sağlayın.

6. Şirket içi girişimleri geliştikçe risk almayı kolaylaştıracak eğitimi verin.

7. Her iç girişim için bir "banka hesabı" oluşturun.

8. İç girişimleri firmanın genel yapısında yer alabilecek şekilde basitleştirin.

9. İç girişimler arasında bir kontrat sistemi oluşturun.

10. İç girişimler ve çalışanlar arasında anlaşmazlıkların çözümü için bir mekanizma kurun.