Sözlü Tarih Nedir?
Yazılı kültürün bilimsel olarak tek referans kabul edilmesinden bu yana çok zaman geçti. Sözlü anlatım “havaya karışıp kaybolan değersiz bilgiler yığını” olmaktan çoktan çıktı. Gerek bilimsel gerekse kültür-sanat alanında uçucu sözün değeri giderek artıyor. Tarih alanında sözlü anlatıma hak ettiği yeri tekrar açmaya çalışan araştırma yöntemi ise sözlü tarih oldu.
Sözlü tarih, özellikle 1960’lı yıllardan itibaren ortaya çıkan yaşayan bireylerin belleğe dayalı sözlü anlatılarını arşive dayalı tarih yazımının önemli bir bileşeni olarak konumlandıran bir araştırma yöntemidir. Daha çok devlet arşivleri ile yazılan tarihin araştırma alanına sıradan insanları, gündelik yaşamı ve öznelliği dahil etme dürtüsüyle şekillenmiş ve ses kaydetme teknolojilerinin gelişmesiyle de desteklenmiş disiplinlerarası bir çalışma alanı olagelmiştir.
Sözlü tarihin birincil amacı, bireylerin yaşamöyküsü anlatılarını ses ve/veya görüntü yoluyla kaydederek bir arşiv oluşturmaktır. Bu arşiv, sözlü tarihçinin ilgi alanına bağlı olarak belirli bir tarihi dönem veya konu üzerine hazırlanacak ürünün ana malzemesini oluşturur. Bir birey, aile, topluluk, mahalle veya yöre de sözlü tarihin konusu olabilir. Yakın zamana dek sözlü tarih arşivleri çoğunlukla ses kayıtlarından oluşmakta, bu kayıtlar yazılı metinler üretmek için kullanılmaktaydı. Bugün, yeni teknolojiler multimedya ürünleri yaratmaya olanak sağlarken, postmodernizm tartışmaları bağlamında kimlik, anlatı, bellek ve öznellik gibi konular gündeme gelmiş ve bu iki gelişme, sözlü tarihin 2000li yıllarda ivme kazanmasına neden olmuştur.
Türkiye ise sözlü tarih alanında çok az çalışma yapılmış, potansiyel olarak çok verimli bir ülkedir. Son günlerde hem popüler kültürde hem de akademide bireysel tanıklıklara artan ilgi, Türkiye’nin sancılı demokratikleşme süreci ve bu sürecin beraberinde getirdiği çokkültürlü geçmişimizle yüzleşme gereksinimi, bireyselleşme sürecinin öne çıktığı 80 sonrası dönemde, ekonomik krize ek olarak kimlik sorunu ve katılımcı demokrasi sorunları, sözlü tarih yöntemine yönelik ilgi ve gereksinimi de beraberinde getiriyor. Yöntem olarak sıradan insanların öznel bakış açılarına odaklanan sözlü tarih, Türkiye’nin kültürel kimliği ve demokratikleşme süreci üzerine yapılan tartışmalara hem akademik ortamda hem de sivil toplum alanında önemli katkılar sunmakta. Aile tarihleri, köy ve mahalle tarihleri sözlü tarih yöntemi ile incelenerek gündelik hayatın tarihi kayda geçirilmeye başlandı. Bu tür çalışmalar sadece bilimsel açıdan değil aynı zamanda gündelik yaşam politikalarının dönüşümü açısından da çok önemli bir boşluğu dolduracaktır.
Kaynak:
http://myweb.sabanciuniv.edu/sozlutarih/tr
____________________________________________________________
Türkçe Kaynaklar
Akşit, Elif. 2005. Kızların Sessizliği, İletişim Yayınları.
Allison, Christine. 2007. Yezidi Sözlü Kültürü, Avesta Yayıncılık.
Assmann, Jan. 2001. Kültürel Bellek, Ayrıntı Yayınları.
Danacıoğlu, Esra. 2007. Geçmişin İzleri: Yanıbaşımızdaki Tarih İçin Bir Klavuz. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Dut Ağacı Kolektifi. 2006. Ben Öldüm Beni Sen Anlat. Belge Yayınları.
Göç-Der. 2008. Göç Hikayeleri, Göç-Der Yayınları.
İlyasoğlu, Aynur ve Gülay Kayacan, der. 2006. Kuşaklar Deneyimler Tanıklıklar: Türkiye’de Sözlü Tarih Çalışmaları Konferansı. İstanbul: Tarih Vakfı.
Kewirbiri, Salihe. 2002. Bir Çığlığın Yüzyılı: Karapete Xaco, Elma Yayınları.
Kızılkaya, Muhsin. 2000. Kayıp Diwan, İletişim Yayınları.
Mater, Nadire. 1998. Mehmedin Kitabı, Metis Yayınları.
Mater, Nadire. 2009. Sokak Güzeldir, Metis Yayınları.
Miroğlu, Orhan. 2007. Her Şey Bitti, Anaya Söyleyin. Evrensel Basım Yayın.
Neyzi, Leyla. 2004. Ben Kimim? Türkiye’de Sözlü Tarih, Kimlik ve Öznellik. İstanbul: İletişim Yayınları.
Neyzi, Leyla. 1999. İstanbul’da Hatırlamak ve Unutmak: Birey, Bellek ve Aidiyet. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Nora, Pierre. 2006. Hafıza Mekanları, Dost Kitabevi Yayınları
Özgen, Neşe H. 2003. Van Özalp ve 33 Kurşun Olayı: Toplumsal Hafızanın Hatırlama ve Unutma Biçimleri, Tüstav.
Özyürek, Esra. 2001. Hatırladıklarıyla ve Unuttuklarıyla Türkiye’nin Toplumsal Hafızası. İstanbul: İletişim Yayınları.
Sarıoğlu, Sezai. 2001. Nar Taneleri, İletişim Yayınları.
Sever, Mustafa ve diğerleri, der. 2007. Cumhuriyette Çocuktular, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
PDF ERİŞİM İÇİN: LİNKE TIKLAYINIZ.
İngilizce Kaynaklar
Charlton, Thomas L. 2006. Handbook of Oral History, AltaMira Press.
Charlton, Thomas L. et. al. 2007. History of Oral History: Foundations and Methodology. Lanham, MD: Altamira Press.
Gubrium, Jaber and James Holstein. 2003. Postmodern Interviewing. Thousand Oaks, Ca: Sage Press.
Hoopes, James. 1979. Oral History. An Introduction for Students. Chapel Hill: The University of North Carolina Press.
Adler, Nanci, Leydesdorff, Selma, Chamberlain, Mary, Neyzi, Leyla eds. 2009. Memories of Mass Repression. Rutgers: Transaction Publishers.
Neyzi, Leyla. 2009. “Oral History and Memory Studies in Turkey.” In Turkey’s Engagement with Modernity: The Twentieth Century.
Kerem Öktem, Celia Kerslake, Philip Robins, eds. Palgrave Macmillan. Passerini, Luisa. 1987. Fascism in Popular Memory: The Cultural Experience of the Turin Working Class. Cambridge: Cambridge University Press.
Passerini, Luisa. 1996. Autobiography of a Generation: Italy, 1968. Hanover, NH: Wesleyan University Press.
Perks, Robert and Alistair Thomson, eds. 1998. The Oral History Reader. London: Routledge.
Portelli, Alessandro. 2003. The Order Has Been Carried Out, Palgrave Macmillan.
Portelli, Alessandro. 1997. The Battle of Valle Giulia: Oral History and the Art of Dialogue. Madison: University of Wisconsin Press.
Portelli, Allessandro. 1991. The Death of Luigi Trastulli and Other Stories: Form and Meaning in Oral History. Albany: SUNY Press.
Ritchie, Donald A. 2003. Doing Oral History, Oxford University Press.
Rosenthal, Gabriela. 1993. “Reconstruction of Life Stories: Principles of Selection in Generating Stories for Narrative Biographical Interviews.” In The Narrative Study of Lives.
Gubrium, Jaber and Holstein. Ruthellen Josselson and Amia Lieblich, eds. 1993. The Narrative Study of Lives. Newbury Park, California: Sage.
Shopes, Linda. “What is Oral History?” http://historymatters.gmu.edu
Tonkin, Elizabeth. 1992. Narrating Our Past, Cambridge University Press.
Thompson, Paul. 2000. The Voice of the Past, Oxford University Press.
Özyürek, Esra, ed. 2007. The Politics of Public Memory in Turkey. Syracuse: SUNY Press.
Yow, Valerie. 1994. Recording Oral History: A Practical Guide for Social Scientists. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Kaynak:
http://myweb.sabanciuniv.edu/sozlutarih/ana-sayfa/kaynaklar/yayinlar/
Sözlü tarih, özellikle 1960’lı yıllardan itibaren ortaya çıkan yaşayan bireylerin belleğe dayalı sözlü anlatılarını arşive dayalı tarih yazımının önemli bir bileşeni olarak konumlandıran bir araştırma yöntemidir. Daha çok devlet arşivleri ile yazılan tarihin araştırma alanına sıradan insanları, gündelik yaşamı ve öznelliği dahil etme dürtüsüyle şekillenmiş ve ses kaydetme teknolojilerinin gelişmesiyle de desteklenmiş disiplinlerarası bir çalışma alanı olagelmiştir.
Sözlü tarihin birincil amacı, bireylerin yaşamöyküsü anlatılarını ses ve/veya görüntü yoluyla kaydederek bir arşiv oluşturmaktır. Bu arşiv, sözlü tarihçinin ilgi alanına bağlı olarak belirli bir tarihi dönem veya konu üzerine hazırlanacak ürünün ana malzemesini oluşturur. Bir birey, aile, topluluk, mahalle veya yöre de sözlü tarihin konusu olabilir. Yakın zamana dek sözlü tarih arşivleri çoğunlukla ses kayıtlarından oluşmakta, bu kayıtlar yazılı metinler üretmek için kullanılmaktaydı. Bugün, yeni teknolojiler multimedya ürünleri yaratmaya olanak sağlarken, postmodernizm tartışmaları bağlamında kimlik, anlatı, bellek ve öznellik gibi konular gündeme gelmiş ve bu iki gelişme, sözlü tarihin 2000li yıllarda ivme kazanmasına neden olmuştur.
Türkiye ise sözlü tarih alanında çok az çalışma yapılmış, potansiyel olarak çok verimli bir ülkedir. Son günlerde hem popüler kültürde hem de akademide bireysel tanıklıklara artan ilgi, Türkiye’nin sancılı demokratikleşme süreci ve bu sürecin beraberinde getirdiği çokkültürlü geçmişimizle yüzleşme gereksinimi, bireyselleşme sürecinin öne çıktığı 80 sonrası dönemde, ekonomik krize ek olarak kimlik sorunu ve katılımcı demokrasi sorunları, sözlü tarih yöntemine yönelik ilgi ve gereksinimi de beraberinde getiriyor. Yöntem olarak sıradan insanların öznel bakış açılarına odaklanan sözlü tarih, Türkiye’nin kültürel kimliği ve demokratikleşme süreci üzerine yapılan tartışmalara hem akademik ortamda hem de sivil toplum alanında önemli katkılar sunmakta. Aile tarihleri, köy ve mahalle tarihleri sözlü tarih yöntemi ile incelenerek gündelik hayatın tarihi kayda geçirilmeye başlandı. Bu tür çalışmalar sadece bilimsel açıdan değil aynı zamanda gündelik yaşam politikalarının dönüşümü açısından da çok önemli bir boşluğu dolduracaktır.
Kaynak:
http://myweb.sabanciuniv.edu/sozlutarih/tr
____________________________________________________________
Türkçe Kaynaklar
Akşit, Elif. 2005. Kızların Sessizliği, İletişim Yayınları.
Allison, Christine. 2007. Yezidi Sözlü Kültürü, Avesta Yayıncılık.
Assmann, Jan. 2001. Kültürel Bellek, Ayrıntı Yayınları.
Danacıoğlu, Esra. 2007. Geçmişin İzleri: Yanıbaşımızdaki Tarih İçin Bir Klavuz. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Dut Ağacı Kolektifi. 2006. Ben Öldüm Beni Sen Anlat. Belge Yayınları.
Göç-Der. 2008. Göç Hikayeleri, Göç-Der Yayınları.
İlyasoğlu, Aynur ve Gülay Kayacan, der. 2006. Kuşaklar Deneyimler Tanıklıklar: Türkiye’de Sözlü Tarih Çalışmaları Konferansı. İstanbul: Tarih Vakfı.
Kewirbiri, Salihe. 2002. Bir Çığlığın Yüzyılı: Karapete Xaco, Elma Yayınları.
Kızılkaya, Muhsin. 2000. Kayıp Diwan, İletişim Yayınları.
Mater, Nadire. 1998. Mehmedin Kitabı, Metis Yayınları.
Mater, Nadire. 2009. Sokak Güzeldir, Metis Yayınları.
Miroğlu, Orhan. 2007. Her Şey Bitti, Anaya Söyleyin. Evrensel Basım Yayın.
Neyzi, Leyla. 2004. Ben Kimim? Türkiye’de Sözlü Tarih, Kimlik ve Öznellik. İstanbul: İletişim Yayınları.
Neyzi, Leyla. 1999. İstanbul’da Hatırlamak ve Unutmak: Birey, Bellek ve Aidiyet. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Nora, Pierre. 2006. Hafıza Mekanları, Dost Kitabevi Yayınları
Özgen, Neşe H. 2003. Van Özalp ve 33 Kurşun Olayı: Toplumsal Hafızanın Hatırlama ve Unutma Biçimleri, Tüstav.
Özyürek, Esra. 2001. Hatırladıklarıyla ve Unuttuklarıyla Türkiye’nin Toplumsal Hafızası. İstanbul: İletişim Yayınları.
Sarıoğlu, Sezai. 2001. Nar Taneleri, İletişim Yayınları.
Sever, Mustafa ve diğerleri, der. 2007. Cumhuriyette Çocuktular, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
PDF ERİŞİM İÇİN: LİNKE TIKLAYINIZ.
İngilizce Kaynaklar
Charlton, Thomas L. 2006. Handbook of Oral History, AltaMira Press.
Charlton, Thomas L. et. al. 2007. History of Oral History: Foundations and Methodology. Lanham, MD: Altamira Press.
Gubrium, Jaber and James Holstein. 2003. Postmodern Interviewing. Thousand Oaks, Ca: Sage Press.
Hoopes, James. 1979. Oral History. An Introduction for Students. Chapel Hill: The University of North Carolina Press.
Adler, Nanci, Leydesdorff, Selma, Chamberlain, Mary, Neyzi, Leyla eds. 2009. Memories of Mass Repression. Rutgers: Transaction Publishers.
Neyzi, Leyla. 2009. “Oral History and Memory Studies in Turkey.” In Turkey’s Engagement with Modernity: The Twentieth Century.
Kerem Öktem, Celia Kerslake, Philip Robins, eds. Palgrave Macmillan. Passerini, Luisa. 1987. Fascism in Popular Memory: The Cultural Experience of the Turin Working Class. Cambridge: Cambridge University Press.
Passerini, Luisa. 1996. Autobiography of a Generation: Italy, 1968. Hanover, NH: Wesleyan University Press.
Perks, Robert and Alistair Thomson, eds. 1998. The Oral History Reader. London: Routledge.
Portelli, Alessandro. 2003. The Order Has Been Carried Out, Palgrave Macmillan.
Portelli, Alessandro. 1997. The Battle of Valle Giulia: Oral History and the Art of Dialogue. Madison: University of Wisconsin Press.
Portelli, Allessandro. 1991. The Death of Luigi Trastulli and Other Stories: Form and Meaning in Oral History. Albany: SUNY Press.
Ritchie, Donald A. 2003. Doing Oral History, Oxford University Press.
Rosenthal, Gabriela. 1993. “Reconstruction of Life Stories: Principles of Selection in Generating Stories for Narrative Biographical Interviews.” In The Narrative Study of Lives.
Gubrium, Jaber and Holstein. Ruthellen Josselson and Amia Lieblich, eds. 1993. The Narrative Study of Lives. Newbury Park, California: Sage.
Shopes, Linda. “What is Oral History?” http://historymatters.gmu.edu
Tonkin, Elizabeth. 1992. Narrating Our Past, Cambridge University Press.
Thompson, Paul. 2000. The Voice of the Past, Oxford University Press.
Özyürek, Esra, ed. 2007. The Politics of Public Memory in Turkey. Syracuse: SUNY Press.
Yow, Valerie. 1994. Recording Oral History: A Practical Guide for Social Scientists. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Kaynak:
http://myweb.sabanciuniv.edu/sozlutarih/ana-sayfa/kaynaklar/yayinlar/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder