Kontrol odağı

Kontrol odağı kavramı ilk kez Rotter (1966) tarafından, sosyal öğrenme kuramı 

çerçevesinde yapılandırılmış bir kişilik özelliği olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu teoriye 

göre, kişiler başlarına gelen iyi veya kötü olayların sebeplerini algılama bakımından 

farklılaşmaktadır (Rotter, 1966). Kişilerin, yaşadığı olayları nelerin kontrol ettiğine dair 

inancını ifade eden (Strauser vd., 2002) bu kavram; kişilerin yaşadıkları pekiştirmeleri, 

yani elde ettikleri sonuç veya ödülleri ya da başarı veya başarısızlık durumlarını nelere 

atfettikleriyle ilişkilidir. Yapılan bu atıflar kişilerin dışında, kader, şans veya dış güçler 

gibi faktörlerle ilişkilendirildiği gibi; kişilerin kendi tavır ve davranışlarının sonuçlarıyla 

da ilişkilendirilmektedir (Solmuş, 2004). 

Yapılan atıflar bakımından, bir pekiştirmenin veya sonucun kişinin kendi 

davranışlarına bağlı olmaması durumu; yani şansın, kaderin veya çevresel güçlerin bu 

süreçte rol oynadığının düşünülmesi dış kontrol odağı inancına işaret etmektedir. 

Davranışlarının ya da başlarına gelen olayların kendileri tarafından değil; daha çok dış 

güçler tarafından belirlendiğine inanan kişiler, bu inançlarının derecesine göre dış 

kontrol odaklı olarak tanımlanmaktadır (Rotter, 1990). Diğer yandan başına gelen olay 

ve durumları kendi davranışlarının bir sonucu olarak algılayan kişinin sahip olduğu 

inanç ise iç kontrol odaklılık olarak belirtilmektedir (Solmuş, 2004). İç kontrol odağına 

sahip kişiler, çevresel koşulları değiştirme konusunda daha fazla adım atmakta, 

yeteneklerine veya başarı ya da başarısızlıklarına daha fazla önem vermektedirler.

İç ve dış kontrol odağına sahip bireylerin iş ortamındaki davranışlarıyla ilgili en 

belirgin farklılıkların iş doyumu, işe bağlılık, motivasyon ve stres konularında ortaya 

çıkmaktadır. Birçok araştırma sonucunda, başarılı performansın nedenlerini
 kendisine yükleyen, yeterlilik ve yeteneklerine güvenen, sorunları çözmek için
karar alabilen ve gerekli adımları atabilen çalışanların, yani iç kontrol odaklı bireylerin, 

daha fazla iş doyumu, işe bağlılık ve motivasyon yaşadıkları görülmüştür
 (Andrisani ve Netsel, 1976; Spector, 1988; Solmuş, 2004).
Bu bağlamda yüksek motivasyon, bağlılık ve performansla ilişkili kontrol
odağı özelliği de girişimcilik süreçlerine etkisi olabilecek diğer bir faktör
olarak karşımıza çıkmaktadır.

Kaynak: http://www.berjournal.com