Classified Araştırma Şirketi Türkiye Analisti Emre Dalkılıç’ın Turkishtime dergisinde yazdığı 50 Başarısız Startup Ve Hatalarından Çıkarılacak 50 Ders makalesininden alıntıdır.
İçlerinde Sabancı ve Doğuş bünyesinde kurulan startup’lar da var, üniversite öğrencilerinin kurdukları da… 1 milyon TL yatırımla kurulanlar da, cepten harcanarak hayata geçirilenler de… Ortak noktaları: Başaramadılar. Dünyanın pek çok ülkesinde başarısızlık, girişimci için utanç kaynağı değildir. Başarısızlık öyküleri anlatılır ki, yeni girişimciler yapılan hatalardan ders çıkarsın… İşte Türkiye dersleri…
Türkiye’de startup terimi ve internet girişimciliği yaygın olarak 2010 yılından itibaren hayatımıza girdi. O dönem aynı zamanda Türkiye’de e-ticaret ve özel alışveriş sitelerinin patlama yaptığı dönem olarak kabul edilebilir. Bu dönemde yaklaşık 200 fırsat sitesi kuruldu. Birçoğu daha sonra kapanacaktı. 2000 – 2012 yılları arasında kapanan e-ticaret sitesi sayısının 500’ü bulduğu tahmin ediliyor.
Aslında başka ülkelerde de durum farklı değil. Melek yatırım, startup gibi terimleri dünyaya kazandıran ABD’de bile kurulan her 10 startup’tan dokuzunun battığı belirtiliyor. Daha önce başarılı bir startup kuran ve şimdilerde Startup.watch sitesi ile girişimleri izleyen kurucusu Serkan Ünsal da Türkiye’de yola çıkan her beş girişimden sadece birinin beş yıl sonra ayakta kaldığını belirtiyor. Ünsal, “Hayata geçmiş her beş girişimden biri ilk yılını göremiyor. Üç yıl geçtiğinde ise geriye iki tane kalıyor” diyor. Türkiye’de girişimcilikte başarısızlık hala utanılacak bir konu olarak görüldüğü için, aktif olmadığı halde “Hayır kapatmadım” diyen girişimci çok. Bunlar da hesaba katıldığında Ünsal’a göre, üç yılın sonunda beş girişimden sadece biri ayakta kalabiliyor.
Dünyada yapılan araştırmalar, startup’ların batma nedenleri arasında en yaygın olanının pazarın o ürüne ihtiyacı olmaması olduğunu gösteriyor. Kapanan startup’ların yüzde 42’si bu nedenle batıyor. Türkiye’de de durum farklı değil. Öte yandan bir girişim kâr etmeye başlayınca bir anda onlarca yeni girişim aynı alana yatırım yapıyor. Kâr marjları düşüyor ve öldürücü bir rekabet ortaya çıkıyor. Serkan Ünsal’a göre, bu olgu Türkiye’de startup’ların temel kapanma nedenlerinden bir başkası. Ünsal diğer sebepleri de şöyle sıralıyor: Doğru iş modelini hızlı bir şekilde bulamama, doğru ekibi kuramama, doğru ortakları bulamama ve pazar ve müşteriyi doğru analiz edememe… Türkiye’de sadece son 10 yılda bine yakın internet sitesi ya da cep telefonu uygulaması, yukarıda sayılan nedenler yüzünden kapandı.
1- Tazedirekt.com
Sadece bir internet sitesi değil, nakliyesinden üretimine kadar arka planında çok yoğun bir emeğin ve maliyetin olduğu bir girişimdi. Kısa sürede Türkiye’nin ‘love brand’i olmayı başarmış olan Tazedirekt.com’un kapatılması özellikle internet sektöründe günlerce tartışılan konuların başında geldi. Sitenin tekrar açılması için imza kampanyası düzenlenmesi üzerine, yatırımcı Hasan Aslanoba bu kararın nedenleriyle ilgili bir açıklama yapmak zorunda kaldı. Son beş ayda aylık ortalama yüzde 30 büyüme yakaladıklarını ve 2016 Ocak ayı net cirolarının 2 milyon TL’nin üzerinde olduğunu ancak nominal TL zararlarının çok fazla olduğunu belirtti. Karlılığı yakalamak için dört-beş yıl zarar etme riskini bile göze aldığını söyleyen Aslanoba bütçeledikleri zarar ile gerçekleşen zarar arasında büyük uçurum oluşmaya başladığını, kapatmamak için kâr/zarar tabloları ile ilgili farklı senaryolar çalıştığını fakat çıkış yolu bulamadığını belirtti.
Tazedirekt.com’u diğer girişimlerden ayıran en büyük özellik, sadece bir yazılım ve üç-beş kişilik bir ekipten çok daha fazlası olmasıydı. Aslanoba’ya göre Tazedirekt.com’un kapanmasının bir diğer sebebi de sipariş hazırlama merkezinde, sebze-meyve kategorisinde aşırı hurda-fire çıkması ve ürün marjlarının dramatik şekilde düşmesiydi. Ayrıca dağıtım tarafında da birim maliyetlerin makul rakamlara inmesi için yedi-sekiz katı ölçeğe ihtiyaç vardı” diye belirtiyor. Hasan Aslanoba’ya göre, bir diğer sebep ise üst yönetimin seçimi konusundaki başarısızlık: “İyi bir ekip kurarım, onlara liderlik ederek başarılı olurum varsayımı hiç tutmadı. Üst yönetim için en başta anlaştığım bazı arkadaşların seçiminde isabet oranım oldukça düşük çıktı. Maalesef zamansız işten ayrılmalar ve performans sorunları yaşadık. Gelen gideni aratır endişesiyle, bazı yönetici değişikliklerini yapmakta da geç kaldım”. Aslanoba’nın bu işe girerken ayrıntılı iş planı, tüketici analizleri yaptırdığı su götürmez.
Ders: Buradan çıkarılacak en büyük ders; fikrinizi uygulamaya geçirirken ne kadar araştırma ve analiz yapsanız da sizin dışınızda gelişen faktörler -her zaman kapanmaya neden olmasa da- planlarınızı çok daha farklı boyutlara taşıyabilir.
2 – Metrekare.com
Serhat Karahan’ın kurucu ortaklarından olduğu Metrekare.com gayrimenkul sektörüne teknoloji ağırlıklı farklı bir yaklaşım getirmişti. Gayrimenkul pazarındaki boşluktan yola çıkarak kurulan site, Aslanoba Capital ve Earlybird Venture gibi yatırımcılardan büyük miktarlarda yatırım da almıştı. Site, Google Glass gibi teknolojilere özel uygulamalarının tanıtımını da yapmıştı. Metrekare.com’un temel kapanma sebebi pazarın yeteri kadar araştırılmaması. Çünkü Sahibinden.com’un açık ara birinci olduğu, diğer rakiplerinin güçlü olmasına rağmen bireysel ve kurumsal kullanıcılar tarafından tercih edilmediği bir pazara girerken dikkatli olmak gerekir. Sahibinden.com’un en güçlü olduğu trafik yaratma gücü alanı olmadan bu pazarda başarılı olmak oldukça zor.
Ders: Bir pazarda rakiplerinizin avantajlarını ve dezavantajlarını doğru analiz edebilmek, rakibinizden sizi ayıran farklı bir özelliğiniz olmasa bile o alanda yer edinmenizi sağlayacaktır.
3 – Pabbuc.com
2005 yılında Türkiye’nin ilk online ayakkabı satış mağazası olarak Serdar Yaman tarafından kuruldu. 2009 yılında Gittigidiyor.com kurucularından Burak Divanlıoğlu ve Serkan Borançılı’dan yatırım alan site, Türkiye’nin alanında ilk ve tek sitesi olması nedeni ile o dönem oldukça popülerdi. Bir dönem 49 kişinin, kapandığı dönemde ise 19 kişinin çalıştığı sitede işlerin yolunda gitmemesinde pek çok faktör etkili olsa da en önemli sebep ortaklar arasındaki anlaşmazlık. O dönem kapanma ile ilgili açıklama yapan sitenin kurucusu ve genel müdürü Serdar Yaman sitenin satışlarının iyi olduğunu, ayda
10 binden fazla çift ayakkabı sattıklarını ve hatta kapanmadan önceki son dört günde bile 2 bin 500 çift ayakkabı satışı yaptıklarını ifade etmişti. Türkiye’de ve dünyanın diğer yerlerinde girişimlerin kapanma sebeplerinden biri de ortaklar ya da kurucular arasındaki anlaşmazlık ve farklı vizyonlar o.
Ders: Ortak vizyona sahip partner’lar ve yatırımcılar seçmeniz, enerjinizi sadece işinize yönlendirmenizi sağlayacaktır. aynı zamanda ortaklar arasında gereksiz tartışmaların çıkmasını da önleyecektir. Bu örnekte olduğu gibi yatırımcılar girişimdeki ortaklıktan çıkmak istediğinde yeni yatırımcı bulamazsanız eğer, şirketi kapatmak zorunda kalabilirsiniz.
4 – Vipdukkan.com
2010 yılında ilk açılan özel alışveriş sitelerinin başında gelen VIPDükkan, üçüncü yılın sonunda beklenmedik bir şekilde kapandı. Bir dönem televizyon reklamları da veren VIPDükkan’ın 4 milyona yakın üyesi vardı. 2011 yılında Londra merkezli yatırım fonu ePlanet Capital Vipdükkan’a ortak oldu. ePlanet Capital ilk etapta Vipdükkan›ın yüzde 28 hissesi için 5 milyon dolar ödedi ardından da şirketteki payını yüzde 47.8 seviyesine çıkardı. Fakat özel alışveriş sitelerinin sayısının pazarın kaldıracağı sayının çok üzerinde olması, siteleri ister istemez rekabet edebilmek için düşük gelir ve düşük kâr marjları ile çalışmaya zorladı. Gelirlerin düşmesi nedeni ile operasyon ve özellikle lojistikte yaşanan aksaklıklar müşteri tarafında sorunların artmasına neden oldu. O dönem mevcut yatırımcıları olan ePlanet Capital’in yatırım yapmak istememesi ve yeni ortak bulunamaması VIPDükkan’ın sonunu getirdi. VIPDükkan kurucularından Oğuz Şenol, o dönem özel alışveriş pazarında birçok şirketin benzer durumda olduğu ve sürekli alınan yatırımlar ve borçlarla ayakta durabildiklerini belirterek gelecek dönemin işaretini de vermiş oldu. Pazarın aşırı büyümesi siteleri rekabet edebilmek için kâr marjlarını düşürmeye, bazı sitelerin ise sahte ürünler göndermesine neden oldu. Sonuç olarak tüketicilerin bu tarz sitelere güveni azaldı. Gelirin azalması operasyon kısmında kargo, müşteri hizmetleri kısmında aksaklıklara ve tüketicinin yine bu tarz sitelere güvenlerinin sarsılmasına neden oldu.
Ders: Halihazırda rekabet olan bir pazara girmeden önce pazarın yeni oyuncu/oyuncuları kaldırıp kaldırmayacağını iyi analiz etmek şart.
5- Futbolburada.com
Ağustos 2012 yılında Ömer Üçer tarafından kurulan site, adından da anlaşılacağı üzere Türkiye’de en çok izlenen ve en çok takip edilen spor olan futbol temelli bir haber sitesi olmak amacıyla yola çıkmıştı. Üye kullanıcıların da yazar olabildiği farklı haber anlayışına sahip sitede aynı zamanda Ali Ece, Bağış Erten ve Banu Yelkovan gibi futbol dünyasının tanıdığı isimler de arada yazı yazıyordu. Sadece bir ay gibi kısa bir sürede 150 yazar, 450 üye ve 28 bin tekil ziyaretçi gibi önemli rakamlara ulaştı. Site iOS ve Android uygulamasını çıkarmayı da planlıyordu. Fakat bir yılını doldurmadan kapandı. Futbolburada.com çalışanlardan Orhan Uluca kendi blog’unda yazdığı yazıda sitenin kapanmasındaki temel sebebi maliyetlerin tam olarak hesaplanamamasını gösteriyor. Site sahiplerinin hiç reklam almasak bile birkaç sene bu siteyi fonlamaya devam edeceğiz deyip bir yıl dolmadan siteyi kapatmasının sebebi tahmin edilenden fazla maliyet çıkması gösterilebilir.
Ders: Eğer reklam ile gelir kazanma modeline sahip bir projeniz varsa, en az birkaç sene girişiminizi zararına çalıştıracak kadar parayı gözden çıkarmanız gerekebilir. Ya tutarsa mantığı ile hareket etmek, hem vaktinizi hem de paranızı boşa harcamanıza sebep olabilir.
6 – Memurfoni.com
Memurfoni.com, özellikle kamuda çalışan ya da kamuya girmek isteyenlerin takip ettiği, Türkiye’nin en popüler sitelerinden biri olan Memurlar.net’in, marka bilinirliğini kullanarak İhtiyaç Grup ile birlikte 2011 yılında açtığı bir siteydi. Memurfoni.com’un açılma amacı dönemin modasına uygun olarak grup alışveriş pazarında faaliyet göstermekti. Memurfoni’nin bu alana girmesinin sebebi, o dönem için Memurlar.net’in en çok ziyaretçi alan yerel sitelerden biri olmasından ötürü reklam/tanıtım avantajı olması ve 1 milyon 100 bin mail onaylı üyesinin bulunması gösterilebilir. Yaklaşık iki yıllık bir sürenin ardından genel müdür Hakan Yiğit’in belirttiğine göre, 250 bin üye ve toplamda yapılan 75 bine yakın satış ile kapatma kararı aldılar. Memurfoni’nin kapanmasındaki sebeplerinin başında yeterli pazar araştırması yapmamaları gösterilebilir. Memurlar.net’in sahip olduğu 1 milyon 100 bin onaylı üyesine e-mail gönderip
100 tanesi hariç diğerlerinin Memurfoni’den mail almayı kabul ettiği halde iki yılda sadece 75 bine yakın satış yapmaları kayıtlı üyelerin sadece yüzde 7’sinin Memurfoni’yi kullandığı anlamına gelir. (Yeni üye almadıkları varsayılarak). Eğer Memurlar.net’e üye olanlar arasında gelir düzeyi ile ilgili ya da internetten alışveriş yapma oranları ile ilgili bir araştırma yapılmış olsaydı, belki bu alana girerken bir kez daha düşünebilirlerdi. Diğer sebep ise Memurfoni.com’un girdiği dönemde bile grup alışveriş pazarında rekabetin yoğun olduğu göz önüne alınırsa pazarla ilgili de yeteri kadar araştırma yapmadıkları sonucu ortaya çıkıyor. Hatta Memurfoni proje yöneticisi Mahmut Yıldırım’ın sitenin ilk açıldığı dönemde verdiği bir röportajda “Grup Alışveriş pazarında çok sayıda oyuncu var. Rekabetten çekiniyor musunuz?” sorusuna verdiği; “Rekabet güzel şeydir” cevabı aslında pazarda kendileri dışında çok sayıda oyuncu olduğunu bildiklerini gösteriyor. Bir diğer konu ise Memurfoni’nin ismi. Grup alışveriş sitesini Türkiye’de ilk açan site olan Markafoni’ye benzerliği büyük. Bu da orijinal siteyi hatırlatmaktan başka bir işe yaramadı.
Ders: Çıkarılacak sonuç, database’iniz ne kadar sağlam olursa olsun, marka bilinirliğiniz nasıl olursa olsun farklı bir pazara girerken o pazarın kaç tane oyuncuyu kaldıracağını ve tüketici kitlenizin ekonomik analizini yapmadan girmeyin.
7 – Sinemaseans.com
Reklam kirliliğinden uzak, kullanıcı dostu bir sinema sitesi olarak yola çıkan Sinemaseans.com, Ender Ayna tarafından 2007 yılında kuruldu. Ender Ayna o dönem verdiği röportajda Sinemaseans.com’un kurulma amacını şu şekilde özetlemişti: “Bu sitenin en büyük amacı, reklam kirliliğinden ve kullanıcı dostu olmayan arayüzlerden şikayet eden ama sinema bilinci yüksek sinemaseverlere alternatif sunabilmek.” Önemli gazetelere de haber olan site, kullanıcı açısından oldukça beğenilen ve dönemin takip edilen sitelerinden biri olmuştu. Sitede kullanıcılar, seans bilgilerinin yanı sıra filmlerin kısa özetleriyle, yönetmen, teknik ekip ve oyuncu kadrosu bilgilerine ulaşabiliyor, site üyeleri izledikleri filmler hakkında yorum yazabiliyor, filmlere puan verebiliyor, filmleri etiketleyerek diğer kullanıcıların filmlere kolayca ulaşmasına olanak sağlayabiliyordu. Tamamen kullanıcı memnuniyeti hedefiyle yola çıkan Sinemaseans.com sponsorlarla yola devam etmeyi düşünmüş. Fakat sponsor bulamadığı için süreç sitenin kapanmasıyla nihayetlendi.
Ders: “Siteyi bir şekilde kurayım, kervan yolda düzülür” mantığı ile yola çıkmak, kaybetmeyi baştan kabul etmektir. “Ya tutarsa” mantığı ile hareket etmek yerine ayağı yere sağlam basan, etraflıca hazırlanmış bir proje ile işe girişmek şart.
8 – Bargao.com
Bargao.com internet dünyasının tanınmış isimleri tarafından kurulmuş bir girişim. Kurucuları arasında Avukat Başak Purut (Ekşi Sözlük), Serdar Kuzuloğlu (Gazeteci, program yapımcısı, girişimci), Devrim Altaylı (Buzz Kurucusu) ve Ercan Balcı (Pordiva’nın CTO’su) var. Site, kullanıcıların sevdikleri markalardan indirim talep etmesi mantığına dayanıyor. Bargao, kullanıcılarına, ayakkabı, telefon, bilgisayar, elektronik, giyim, mutfak, kozmetik, anne/bebek, spor, mücevher/saat ve ev/dekorasyon olmak üzere 11 farklı kategoride beşer marka ile kullanıcılarına indirim talep etme imkanı sunuyordu. Sitenin en büyük dezavantajı grup alışveriş sitelerinin en yoğun olduğu ve düşüşe geçtiği bir dönemde kurulmuş olması. Çünkü insanlar, indirip talep et, sonra yeteri kadar kişinin oluşmasını bekle, daha sonra firmalar talebi uygun görürlerse indirim yapsınlar diye zaman kaybetmek yerine yüzlerce grup alışveriş sitesinden herhangi birine girip istedikleri ürünü indirimli bir şekilde alabiliyordu.
Ders: Girişiminizi piyasaya süreceğiniz zaman pazarda benzer ürünler olup olmadığını, pazarın doyum noktasına gelip gelmediğini iyi araştırın.
9 – Bazlia.com
Bazlia, kendini yeni nesil, konum bazlı ilan sitesi olarak nitelendiren bir girişimdi. İki buçuk yıllık bir geliştirme sonucunda ortaya çıkan site oldukça gelişmiş bir sisteme sahipti. Türkçe ve İngilizce yayın yapan Bazlia, neredeyse tüm ilan çeşitlerini tek bir site altında toplamak amacıyla yola çıkmıştı. Emlak, vasıta, kariyer, tatil ve pazar yeri gibi pek çok alanda hizmet veren sitede emlakçılar, oto galerileri ve kariyer ajansları da online mağaza açabiliyordu. Ücretsiz ilan yayınlanabilen sitede harita üzerinden arama yapma seçeneği ile 20 metre ile 90 kilometre arası yarıçaptaki çevredeki ilanlar listelenebiliyor, bazPoint noktaları ile alıcı ve satıcılar arasındaki buluşma yerlerini görülebiliyordu. Sahibinden.com’un rakibi olarak ortaya çıkan site bir buçuk yılın sonunda, 2012 yılında faaliyetlerini bitirdi. Bazlia’nin en büyük dezavantajı Sahibinden.com gibi pazarın en eski ve güçlü markası ile aynı alanda rekabet etmeye çalışmak gösterilebilir. Fakat uzun vadede yeterli tanıtım ile pazarda ilk üçe oynayabilirdi. Konum bazlı pazaryeri uygulamalarının 2015 sonrası popüler olmaya başladığı göz önüne alınırsa Bazlia’nın erken havlu attığı söylenebilir.
Ders: Özellikle pazar yeri sitelerinde kısa sürede kazanç beklemek mantıksızdır. Birkaç sene reklam yapıp marka bilinirliğini artırmak ve bu süre boyunca yeni ürünler çıkararak siteyi desteklemek, pazar yeri sitelerinde olmazsa olmazlardandır.
10 – Beyazkutu.com
Özel alışveriş sitelerinin popülerliğini yitirmeye başladığı bir dönemde farklı bir anlayış ile hizmete başlayan Beyazkutu.com, “Türkiye’de olmayan ürünler Beyazkutu.com’da” sloganı ile yola çıktı. Beyazkutu.com sloganında yazdığı gibi Pepe Jeans, Rock and Republic,
Billabong, Camper ve Aldo gibi birçok dünya markası ürünü Türkiye’ye getirdi.
Hamdi Külahçıoğlu ve Serdar Çınar tarafından 2011 Ocak ayında 1 milyon TL sermaye ile kurulan Beyazkutu.com aynı yıl Kasım ayında iLab Holding’den 1 milyon TL civarında bir yatırımı da almayı başarmıştı. Diğer grup alışveriş sitelerinden farklı olarak sezon ürünlerini ve Türkiye’de olmayan markaların ürünlerini de satan site, kapanmadan bir süre önce de Demsa Grup tarafından satın alındı. Beyazkutu.com’un kapanmasındaki temel sebep, özel alışveriş sitelerinin doyma noktasına gelmesi, tüketicilerin yaşadıkları sorunlardan dolayı (sahte ürün/kargonun geç gelmesi gibi) alışverişi azaltmasıydı.
11 – Butigo.com
Butigo diğer e-ticaret sitelerinden farklı olarak, moda danışmanlarının kişiye özel alternatifler sunduğu bir siteydi. Berk Alevi, Gizem Yasa ve Harun Güner tarafından kurulan site, 212 Capital Partners’tan da yatırım almıştı. Bir dönem kadınlar arasında çok popüler olan site Üç yılın ardından 2014 yılında kapandı. Tüm ürünler için tek fiyat belirlemiş olan Butigo, oldukça hareketli ve geniş seçeneklerin olduğu e-ticaret pazarına farklı yaklaşımları ile dikkat çekiyordu.
Ders: E-ticaret sektöründe rakip çok, kâr marjları az. Arkalarında büyük bir grup olanlar (hepsiburada.com, sahibinden.com gibi) ayakta kalabiliyor…
12 – Doktormortgage.com
Ocak 2009 tarihinde konut kredisi hakkında bilgilendirme, faiz ve komisyon oranlarını karşılaştırma ve konut kredisi başvurusu alma amacıyla kurulmuştu.
O dönem Doktormortgage’ı diğer sitelerden ayıran en büyük özellik, sadece mortgage sistemine odaklanmasıydı. Sitenin kurucusu Mustafa Su, sitenin batma sebebini temel olarak iki nedene bağlıyor. Biri, bankalar gibi kurumsal yapılarla çalışmanın zorluğu, diğeri sermaye ihtiyacı.
Ders: Çok yaratıcı, kısa sürede kâra geçirecek ve daha önce kimsenin yapmadığı bir fikriniz yoksa, uzun süre direnmenizi sağlayacak başlangıç sermayesiyle yola çıkmanız şart. Paranız yoksa, fikriniz iyi olsa bile işiniz zor…
13 – Goboti.com
Goboti.com 2010 yılında özel tasarım tişörtleri satmak için kurulmuş bir site. Sitenin ne yaptığından çok, kimler tarafından kurulduğu dikkat çekiyor. Markafoni’nin kurucularından Sina Afra, Tolga Tatari, Ahmet Emre Sarı, Yemeksepeti.com’dan Nevzat Aydın ve Mynet’in kurucusu Emre Kurttepeli tarafından kurulan girişimin ömrü uzun sürmedi. Türkiye’nin en başarılı girişimcilerinin kurduğu startup’ın kapanma sebebini o dönem Nevzat Aydın şöyle açıklamıştı: “Daha fazla yatırım yapılması gereken bir sürece girdik. Bu yatırımın geri dönüşüyle ilgili şüphelerimiz vardı. Aslında ilgi ve satışlar çok iyi gidiyordu ve büyüme potansiyeli vardı. Çalışanlarımızla hüzünlü bir şekilde ayrılmak ve siteyi kapatmak zorunda kaldık.” Türkiye’de daha önce de birkaç defa internet üzerinden t-shirt satışları yapan girişimler olmuştu. Hepsi de aynı kaderi paylaşmak zorunda kaldı. Bunun en büyük sebebi internet üzerinden satılan t-shirtlerin tasarım ağırlıklı olması nedeni ile yüksek fiyatlarla satılması ve alıcı kitlesinin sınırlı olması.
Ders: En başarılı girişimcilerin yaptığı yatırımlar bile batabilir…
14 – Fyonk.com
Deniz Oktar ve Barış Can Daylık tarafından Mayıs 2012’de kurulan girişim bir sosyal hediyeleşme uygulamasıydı. Yurtdışında bilinen bir uygulamanın Türkiye uyarlaması olan Fyonk, Facebook temelli çalışıyordu. Fyonk kullanıcıları, sitenin sunduğu ürün çeklerini dilerlerse sunulan şekilde, dilerlerse çekin üstüne para ekleyerek başka birine gönderebiliyordu. Kurulduğu ilk altı günde 4 bin 500 aktif kullanıcıya ve 300 binden fazla kişinin bilgisine ulaşılmıştı. İnsanlar arkadaşlarına 3 bin 500 hediye çeki göndermişti. Fyonk’un işbirliği yaptığı siteler Tchibo, Evmanya, Ebebek, Buldumbuldum, Butigo, Momento, Çikolatasepeti, Çiceksepeti, Frutation, Lilakutu ve Hazinem’di. Fyonk.com kurucusu Deniz Oktar, “Kısa sürede çok büyük bir kitleye ulaşsak da bir gariplik olduğunu fark ettim” diyor ve verileri analiz ettiğinde kitlenin elit olmadığı sonucuna vardıklarını belirtiyor.
Oktar şöyle diyor: “Facebook ve Twitter üzerinde her türlü kampanyayı takip eden yaklaşık 10 bin kişilik bir kitle vardı. Bunlar Donanımhaber, Kadınlarkulubü gibi birçok sitenin düzenlediği her türlü yarışmaya nasıl girileceğini tartışıyor, hile yapıyor, sistemlerin açıklarını bularak, kazandıkları hediye çeklerini satıyorlar veya abuk subuk şeyler satın alıyorlardı. Hediye çekinin alt limiti neyse, en azını kullanıp üstüne hiçbir şey satın almıyorlardı. Burada e-ticaret sitelerinin beklentisi, verdikleri bedava hediye çekinin çok üstünde alışveriş yapılması ve hatta üstüne para ödenerek bunların büyütülmesi yönündeydi. İlk günlerin sonunda ortaya çıktı ki, bu kitle ile devam edersek proje başarıya ulaşmayacaktı.”
Yaptıkları yeni algoritma ile bu sorunun önüne geçen Fyonk ekibi bu sefer de Facebook’un hediye işine karar vermesi engeline takıldı. Bu arada sosyal hediye servisini tüm dünyada ilk defa uygulamaya geçiren milyon dolarlık İsviçreli Wrapp şirketi Türkiye’ye
girmeye karar verdi. Fyonk, kurulduktan dört ay sonra binlerce kullanıcı olmasına rağmen kapandı.
Ders: Her klon girişim Türkiye’ye uymayabilir. Türk internet kullanıcısının sistemi sevip sevmediğini araştırmadan, daha doğrusu pazar araştırması yapmadan işe başlamak, yanlış sonuçların alınmasına neden olabiliyor.
15 – Supercekilis.com
Supercekilis.com 2011 başında üyelerine Milli Piyango yönetmeliğine uygun olarak hediyeler kazandıran bir servis olmak amacıyla yola çıktı. Firma ve markalardan aldıkları ürün ya da hizmetleri çekiliş ile kullanıcılara dağıtan bir sistem üzerine kuruluydu. Bir yıldan kısa bir süre içerisinde kapanan sitenin en büyük dezavantajı, fazla uzun olanüye kayıt formu olarak gösterilebilir. Dünyanın en büyük sitelerine bile sadece bir nickname ve şifre ile girilebildiği bir dönemde bu kadar detaylı üye kaydı almak birçok kişiyi baştan vazgeçirdi.
Ders: Sadelik internet sektörünün en büyük özelliği. Yukarıdaki örnekte de görüldüğü gibi sadece bir kayıt formu bile tüm girişiminizi baltalayabilir.
16 – Trend.im
2011 yılında 200 civarı fırsat sitesinin çıkması fırsat takip sitelerini yarattı. Kullanıcıların yüzlerce fırsat sitesi arasında kendisine en uygun fırsatı bulması çok vakit aldığı için ortaya çıkan sitelerden biri de Trend.im’di. Fatih Kartal ve Engin Dumlu tarafından kurulan site, kullanıcıların farklı filtreler kullanarak kendilerine en uygun fırsatların önüne gelmesini sağlayan bir sistem temelinde çalışıyordu. O dönem fırsat sitelerinin popüler olmasından dolayı fırsat takip siteleri de ve Trend.im de oldukça ziyaretçi almaya başlamıştı.
Fakat özellikle 2012 yılından itibaren fırsat sitelerinde pazarın doyum noktasına gelmesi ve şirketlerin birer birer kapanmaya başlaması bu kulvardaki sitelerin takipçilerinin de azalması nedeniyle kapanmalarına neden oldu.
Ders: 200 tane fırsat sitesi, sadece internetin yeni gelişmeye başladığı Türkiye için değil nüfus ve ekonomi olarak dünyanın sayılı ülkeleri arasında yer alan ABD ve Japonya gibi pazarlar için bile fazla.
17 – Ilookforyou.com
Seni arıyorum anlamına gelen “ilookforyou.com”, premium hizmet veren, 25-45 yaş arası kadınlara özel arkadaşlık sitesi olarak 2014 yılında açıldı. Ilookforyou eğitimli, meslek sahibi ve meşguliyetleri nedeniyle özel hayatlarına zaman ayıramayan kadınları hedefleyen bir arkadaşlık sitesi olarak kurulmuştu. Ücretsiz üye olunabilen sitenin aynı zamanda ücretli üyelik alternatifleri de vardı. Aylık 199, yıllık 499 TL arasında değişen ücretler ile site daha çok üst segmette konumlanmaya çalışmıştı.
Sitenin üyeleri eşleştirmek için kullandığı sistem de oldukça profesyoneldi. Üyelik aşamasında, en sevdiğiniz yemekten beğendiniz filmlere, kendinizi tanımladığınız kişilik özelliklerinden favori hediyelerinize kadar bir dizi soruyu yanıtlıyordunuz.
Ders: Sitenin kapanmasının temel sebebi pazarın böyle bir ürüne ihtiyaç duymamasıydı. Facebook, Twitter, Instagram, Tinder gibi sosyal ağ sitelerinin popülerliği özellikle böyle ücretli bir sitenin kapanmasındaki en önemli sebep. Bir diğeri ise her ne kadar üst gelir grubunu hedefleyen bir site olsa da ücret talep etmesi. Tinder gibi dünya çapında kullanıcısı olan bir uygulama bile bir süre sonra fiyatlarını düşürdü.
18 – Pakette.com
Pakette.com Türkiye’de daha önce denenmşi bir sistemi biraz daha farklılaştırarak tekrar uygulayan bir siteydi. Her gün farklı ve indirimli bir ürün satışa sunan girişim, ana sayfada son üç günün ürünlerine yer veriyor, eğer üç ürünü de pakete atarsanız, kargo parası almayarak o döneme göre etkili bir promosyon da yapıyordu. Dört kişilik bir ekibin 10 aylık çalışması sonucu çıkan Pakette.com, bir yıl dolmadan kapanan siteler arasına katıldı. Tek ürün sisteminin daha önceden denenmiş ve tutmamış olması, siteye günlük olarak yüklenen ürünlerin zaruri bir ihtiyacı karşılayan ürünlerden çok (TV, bilgisayar, cep telefonu ya da kıyafet gibi) kullanılmasa da bir şey kaybettirmeyecek ürünlerin tercih edilmesi, başarısızlığa neden olan faktörlerin başında geliyor.
Ders: Müşterinin ne istediği, gerçekten neye ihtiyacı olduğunu analiz etmeden, iyi araştırmadan işe başlamayın.
19 – Tabletseminerler.com
Her kullanıcının kolayca erişebileceği, online olarak kayıt olup uzmanlarından satış, pazarlama, sosyal medya, girişimcilik, yaratıcılık, iş yaşamı ya da sağlık gibi farklı alanlardaki offline seminerlere katılabileceği bir sistem olan site 2013 yılında Hasan Aslanoba’dan da 500 bin TL yatırım almıştı. Tablet seminerler, M-Gen’in kurucusu Ufuk Tarhan ve Emrah Kaya tarafından kurulup Youth Holding bünyesinde geliştirilmişti. Sitenin başarısız olmasının iki sebebi var. İlki, eğitimlerin online olmaması. Diğeri ise kurucuların diğer işleri nedeniyle siteye tam olarak odaklanamaması.
Ders: İnternet girişimi ek iş olarak yapılmaz.
20 – Magazoloji.com
Haziran ayında Tevfik Uyar ve Tuğçe Demirağ tarafından hediyelik eşya dikeyinde kurulan magazoloji.com, farklı ve daha yaratıcı hediyelik eşya almak isteyenlere özel bir alışveriş sitesi olarak konumlanmıştı. Sitede yaratıcı kupa, t-shirt, poster / afiş, oyun / oyuncak, ev
ve ofis ürünleri ve indirimli kitaplar bulmak mümkündü. Şirketin sahibi Tevfik Uyar, aylık online bilim dergisi Açık Bilim dergisinin kurucu editörleri arasında olmasının avantajı ile hitap ettiği kitleyi oldukça iyi tanıyan bir kişiydi. Fakat hedefledikleri kitlenin küçük olması ve yeterli sermaye birikiminin bulunmaması siteyi düşük cirolar nedeniyle kapanma sürecine götürdü.
Ders: Hedef kitlen birkaç kişi olmasın.
21 – Stilsos.com
2010 – 2013 yılları arasında grup satış ve e-ticaret sitelerinin arttığı bir dönemde çıkan bir diğer akım da sosyal ticaret girişimleri idi. Bukombin Modasor, Netmoda ve Stilgiyin gibi girişimlerin bulunduğu bu segmentte faaliyet gösteren bir girişim de Stilsos.com sitesi idi.
Galata Business Angels’dan 230 bin dolar yatırım da alan Reyhan Baylan tarafından kurulan Stilsos bir süre sonra kapandı. Baylan, iş modelinin gelir ortaklığı üzerine kurulu olduğunu ve üye başına elde edilen gelirin yetersiz kaldığını vurguladı.
Ders: Girişiminizin bir sene içinde batmasını istemiyorsanız, iş planınız ne kadar iyi olursa olsun yeterli sermayeyi toparlamadan yola çıkmayın.
22 – Whonear
Whonear Gökhan Örün tarafından 2011 yılında piyasaya sunulan bir aplikasyon. Kişilerin konum bilgilerini baz alarak yakın mesafede bulunan arkadaşlarını bildirim olarak sunuyordu. Türkiye ve yurtdışında pek çok startup yarışmasında dereceye de giren uygulamanın iOS ve Android uygulamaları mevcuttu. 2013’ün başlarında kapanan girişimin yaşadığı en büyük sorun olarak yeterli sermayesinin olmayışı gösteriliyor.
Ders: Başlangıç yatırımı önemli.
23 – Go220
Go220, fırsat sitelerinin yoğunlaştığı bir dönemde niş bir fırsat sitesi olarak piyasaya girdi. Tüketici elektroniğine odaklı olan sitenin kurucuları Şevket Başev, Tansu Gülaydın, Dost Karaahmetli, Bülent Elçin ve Altuğ Beşer’di. Site her gün dördü yeni olmak üzere yedi farklı ürünü satışa çıkarıyor ve fırsat sitelerinin temel mantığına uygun olarak 48 saat boyunca satışa sunuyordu. Go220 her ne kadar niş bir segmentte olsa da Limango Tech ve Teknop gibi önemli rakipleri vardı.
Ders: İşe başlamadan önce pazarı tanı.
24 – Céidot
Céidot, Ankara merkezli Türkiye’nin en büyük oyun şirketlerinden biri olarak 2004 yılında Bilkent Üniversitesi Teknokenti’nde kuruldu. Céidot’un en popüler oyunu olan Umaykut üç yıl içinde 3,5 milyon oyuncu kazandı. Fakat gelir modelini tam olarak oturtamamıştı. Oyuncu sayısının artması arka plandaki bakım maliyetlerini artırıyordu. Şirket bu dönemde Umaykut’u Peak Games’e sattı. Satışın ardından Ceiron Wars oyunu üzerine ağırlık veren ekip, Amerika ve Rusya ziyaretlerinin ardından 2013 yılında Ceiron Wars oyununu yayınladı. Deneyiminden kurgusuna kadar oldukça gelişmiş ve detaylı bir şekilde hazırlanan oyun, iş planındaki aksaklıklardan dolayı bir türlü bekleneni veremedi ve şirket 2013 yılı sonunda kapandı. Céidot’un kapanma sebebi, şirketin kurucusu Erkan Bayol’un da söylediği gibi gelir modelini
ve iş modelini tam olarak oturtamamaktı.
Ders: Mühendisler içeriğe ve yazılıma, uzmanlıkları gereği daha çok odaklandıkları için işin önemli kısımlarını kaçırabiliyorlar.
25 – Youlike.com
İtiraf.com, Uzman.tv ve İstanbul.net sitelerinin kurucusu Ersan Özer’in uzun süreli bir planlama sonrasında yedi ortağı ile birlikte kurduğu Youlike sitesi, tüm dünyada ortak zevkleri olan insanları bir araya getirmeyi hedefliyordu. 300 bin lira sermaye ile kurulan şirketin ortakları arasında Gittigidiyor.com’un kurucularından Burak Divanlıoğlu ve Serkan Borançılı, yine internet dünyasının yakından tanıdığı Aydonat Aysever, Levent Gültan, Can Karatoprak ve Oğuz Göker bulunuyordu. Siteyi ilk olarak New York’ta açan ekip Youlike.com ve Ulike.com gibi alan adlarını o dönem 100 bin dolara satın almıştı. Türkçe’nin yanı sıra İngilizce, Portekizce, İspanyolca ve Fransızca gibi versiyonları da hazırlanan Youlike.com’un İstanbul ofisi de kurulmuş, Wired dergisi tarafından Avrupa’nın en çok dikkat çeken girişimleri kategorisinde 2013 yılında ilk 10’a girmişti. İlk olarak dating (arkadaşlık) sitesi olarak kurulan Youlike daha sonra strateji değişikliğine gitti ve sosyal ağ sitesi olarak devam etmeye çalıştı. Sitenin tasarımında da büyük değişikliklere giden ekip, bir sür sonra havlu attı.
Ders: Girişiminizi baştan doğru kurgulayın.
26 – Fit&color.com
Sadece erkek giyim üzerine odaklanan Fitandcolor, bankacılık sektöründe kariyer yapan iki kardeş, Zeynep Kılınçoğlu ve Hüsnü Kılınçoğlu tarafından kurulmuştu. Aslanoba’dan 1 milyon TL yatırım alan sitenin bir diğer küçük yatırımcısı ve danışmanı ise e-ticaret sektöründeki tecrübesi ile bilinen Sina Afra idi. Hedef kitlesi 20-45 yaş arası çalışan erkekler olan site, giyim ürünlerinin tasarımını ve üretimini Türkiye’de yaptırıp kendi markası ile satıyordu. Moda sektörünün doğası gereği marka yaratmak zorunda olan site, offline’a kıyasla büyük fiyat avantajına sahip olsa da, iş modeli gereği hızlı büyüme olabilecek durumda değildi.
Ders: Pazar araştırması, pazar araştırması, pazar araştırması…
27 – Lokum.com
Yemeksepeti tarafından yöresel ürünler satmak amacıyla 2014 yılında kurulan Lokum.com, Türkiye’nin değişik yerlerinden getirttiği organik ürünlerin satışını yapıyordu. Mart 2015 tarihinde kapanan sitenin lojistik masrafları çok yüksekti. Ürünlerinde firenin yüksek olması bir başka sorundu. Fiyat politikası nedeni ile küçük bir hedef kitleye hitap ediyor olması ise başka bir sorundu.
Ders: E-ticarette en zor tutunan girişimler, niş segmentte olanlar.
28 – Etiqadd.com
2011 yılı sonunda mobil alanda faaliyete başlayan Etiqadd.com, Göker Toplu ve Aleksi Komorosano tarafından kurulmuştu. Markaları tüketicilerle, sosyal medya ve akıllı telefonları aracılığıyla bir araya getiren lokasyon bazlı sosyal alışveriş ve moda ağı olarak tanımlanabilir. Site 2012 yılında web sayfasına ağırlık vererek strateji değişikliğine gitti. Sistem, kullanıcıların platformda yer alabilmesi için ürünlerin etiketlerindeki barkodları okutmaları prensibine dayanıyordu. Kullanıcılar siteye yüklenen ürünleri görebiliyor, keşfet butonu ile başka kullanıcılara ait ürünleri keşfedebiliyorlardı. 250 binden fazla ürünün yer aldığı sitede 15 marka ile işbirliği yapılmıştı. E-ticaret pazarına yaratıcı bir fikirle adım atan girişim 2013 yılı başında kapandı. Sosyal alışveriş mantığının Türkiye’de internet kullanıcıları arasında henüz olgunlaşmamış olması Etiqadd gibi başarılı fikirlerin hayat bulmasını engelliyor.
Ders: Erken öten horozun…
29 – Firsatkoltugu.com
2010 yılı sonrasında yüzlerce fırsat sitesi açıldı. Türkiye’deki pazarın doyum noktasına ulaşmasının ardından bu sitelerin çoğu kapanırken, bir kısmı normal e-ticaret sitesine dönüştü, çok az bir kısmı ayakta kalabildi. Bu furyada hayata geçirilen sitelerden biri, seyahat sektörüne yönelik hazırlanan Firsatkoltugu.com’du.
Site, otobüs ve uçak şirketlerinin indirimli biletlerini satıyordu. Faruk Taşdemir ve Mustafa Bahadır tarafından Mart 2012’de kurulan site 2012 sonunda kapandı.
30 – Sporcum.com
Türkiye’nin spor ve günlük yaşam alanındaki ilk e-ticaret sitelerinden biri olan Sporcum.com, 70’in üzerinde markaya ait on binlerce ürünü birarada bulabildiğiniz bir siteydi. 2010 yılı sonunda kurulan girişim Tiger Global ve Mynet’in sahibi Emre Kurttepeli’den iki defa yatırım almıştı. 2012 yılında Webrazzi E-Ticaret Konferansı’nda konuşan Sporcum.com Genel Müdürü Ahmet Abamor, ayda 100 bin TL’nin üzerinde reklam ve pazarlama harcamalarının olduğunu söylemişti.
Ürün videoları ve birçok ürüne ait teknik detaylar, Sporcum.com’un başarıyla yürüttüğü işlerden biriydi. Fakat kendi müşteri kitlesini oluşturamama ve ciroyu artıramama gibi sebepler Sporcum.com’un da kapanmasına neden oldu.
Ders: Pazarlama her şeyden önce gelir.
31 – Ekolay.net
90’ların sonunda internet sağlayıcısı olarak hizmet vermeye başlayan Ekolay zaman içinde değişime uğrayarak haber, eğlence ve oyun portalı olarak hizmet vermeyi sürdürmüştü. Yıllar önce Kemal Sunallı reklamlar ile milyonlarca insanı internet ile tanıştıran, ilk mail adreslerini almalarını sağlayan site, zamanla Facebook, Twitter gibi fenomen sosyal medya ağları karşısında kullanıcısını kaybetmeye başlamıştı. Nisan 2013 tarihi itibariyle faaliyetlerine son verse de tam olarak kapanmadı. Doğan Grubu, Ekolay.net’i ismi ile daha uyumlu olacak şekilde sarı sayfalar sitesine dönüştürdü.
Ders: Bazen değişim seni alıp götürür.
32 – Evim.net
2010 yılında ev dekorasyon dikeyinde kurulan önemli fırsat sitelerinden biri olan Evim.net, beş yılın ardından 2015 yılında kapanan internet siteleri arasına girdi. 2013 yılı başında EBRD ve 212’den 5 milyon dolar yatırım da alan Evim.net,
Evmanya ve Evidea gibi güçlü oyuncuların olduğu dikey pazarda tutunamadı. Site açık olsa da daha çok mobilya ve dekorasyon bloğu şeklinde devam ediyor. Fırsat sitesi – niş pazar birleşimiydi. Fırsat siteleri cazibesini yitirdi. Segmenti ise fazla oyuncuyu kaldıracak büyüklükte değildi.
33 – Kliksa.com
Sabancı Holding’in iştiraki olan Kliksa, 2012 yılında kurulan bir e-ticaret sitesiydi. 2014 yılında 10 milyon dolarlık yatırımla tasarımını değiştiren ve pazar yeri modeline geçen Kliksa 2015 yılının sonlarına doğru yeni yatırım aramaya başlamıştı. Kâr marjlarının çok düşük olduğu e-ticaret pazarında Türkiye’nin en büyük holdinglerinden Sabancı’nın bile tutunamaması, girişimcileri bekleyen zorlukların işaretiydi. Teknosa’nın altında outlet olarak faaliyetine devam edecek olan Kliksa’nın en büyük hatası, model değişikliğine gitmekti. Hem tasarım hem iş modelini değiştiren Kliksa’nın müşteri bağlılığı düşmeye başlamıştı.
Ders: Girişiminizi baştan sağlam kurgulamak ve değişimi iyi yönetmek yaşamsal öneme sahiptir.
34 – Weblebi.com
2002 yılında kurulan Türkiye’nin en eski ve en büyük e-ticaret sitelerinden biri olan Weblebi, 2008 yılında faaliyetlerine son verdi. Kapanmadan birkaç sene önce yatırım teklifleri aldığı iddia edilen Weblebi, özellikle son dönemde çok sayıda şikayetle pek çok kez haber konusu olmuştu. Weblebi.com’un kapanmasındaki en önemli sebep, yönetim hatalarıydı. Ürünün geç gelmesi, gelmemesi, yanlış ürün gelmesi gibi yorumlar alışveriş yapacak tüketicileri negatif etkiliyor. Özellikle internetin doğası gereği bu yazıların yıllarca kalması bir girişim için büyük talihsizlik.
Ders: Müşteri kraldır.
35 – Vimjo.com
2010 yılında sağlık ve kişisel bakım ürünü dikeyinde e-ticaret pazarına giren Vimjo, yaptığı kampanyalar, TV reklamları ve İstanbul içine üç saat içinde kargo sistemi ile bir dönem oldukça popülerdi. Ümraniye’de offline mağaza da açan site Türkiye genelinde yayılmayı planlıyordu. Murat Küçükoğlu ve kardeşleri Mehmet ve Mesut Küçükoğlu tarafından kurulan site, 2012 yılında milyon dolarlık borç ile kapıya kilit vurdu. Sitenin kapanmasındaki temel sebep, stok yönetimini iyi yapamaması ve kurumsal yönetimden uzak olmasıdır.
Ders: İşe, işletme kitapları okuyarak başla.
36 – Turkstudent.net
2001’de Almanya merkezli sosyal ağ olarak kurulan TurkStudent 500 binden fazla üyeye sahipti. 2008 yılında ilk fon desteğini elde eden site, 2010 yılında Çember.net’in sahibi Çağlar Erol’dan da yatırım almıştı. Gençlerin bir sosyal ağdan beklediği faydaları yeterince karşılamaması ve sosyal bir ağdan ziyade dating sitesi gibi kullanılması gibi sebeplerle zaman içerisinde popülerliğini kaybetti ve kapandı.
37 – Kachmaz.com
2007 yılında her gün indirimli bir ürün satmak amacıyla açılmıştı. Zamanla günde 3 ürüne kadar çıkan site ayrıca bir gün önceden stoklarda kalan ürünleri de satmaya başlamıştı. 2007-2010 yılları arasında buna benzer bir iş modeline sahip yüzlerce site açılmıştı. Indiragandi.com, Gundebirurun.com gibi. Ürünlerin kalitesiz olması, müşteri hizmetlerinin yetersizliği, kargoların geç gelmesi gibi nedenler bu sitelerin hepsinin sonu oldu.
Ders: Ne yapacaksan, mükemmel yap.
38 – Tio.com.tr
Teknoloji Holding tarafından, Türkiye’deki en büyük global ürün havuzuna sahip olma hedefi ile kurulmuştu. Ürün özelliklerini, fiyatlarını ve satıcıları karşılaştırabilme imkanı sağlıyordu. Tek üyelik ile pek çok siteden satış yapma imkanı, satıcıya puan verebilme, internette satışı bulunmayan markalara mağaza açma ve bireysel kullanıcılara ikinci el ürün satma gibi birçok farklı kategoriyi içinde barındırıyordu. Hatta 2008 yılı başında, o dönem için devrim sayılabilecek cep telefonundan alışveriş uygulamasını ilk başlatan site olmuştu. Tüm bunlara rağmen 2008 yılında finansal sıkıntılar yüzünden kapandı.
Ders: Bazen olmayınca olmaz.
39 – Tencere.com
Foodtech alanında bir girişim olan Tencere.com, eve sipariş ev yemekleri yapan bir siteydi. Geçen yıl açıldıktan kısa süre sonra Aslanoba Capital’den yatırım da alan platformda ister iOS ya da Android isterseniz Yemeksepeti.com üzerinden sipariş verebiliyordunuz. Hem kapıda nakit, kredi kartı veya yemek kartıyla hem de internetten kredi kartıyla ödeme yapılabiliyordu. Site yatırım aldıktan bir süre sonra Aslanoba’nın diğer food-tech girişimi olan Mealbox ile aynı dağıtım kanalını kullanmaya başlamıştı.
40 – Designlock.com
Ağustos 2012’de açılan Designlock, farklı ve tasarım odaklı ürünlerin satışını yapmak hedefiyle kurulmuş olan bir siteydi. Her gün farklı ve özgün tasarımları kullanıcılarına sunan DesignLocks ekibi, Türkiye pazarından çekilme kararı alan Rocket Internet’in eski çalışanlarından oluşmaktaydı. Designlock kurucu ortağı Engin Gökdiken kapanma sebebini şu şekilde açıklıyor: “Metriklerimiz oldukça iyiydi. En büyük hatamız Türkiye’de hiç olgun olmayan bir pazarda faaliyet göstermeye çalışmaktı. Tasarıma ilgi gösteren insanlar çok sınırlı bir kitleydi. İkinci eksiğimiz ise satın almadaki güçsüzlüğümüz oldu. Marjlarımız bizim hacmimiz için yeterli değildi. Genel olarak düzeltilmesi gereken en önemli kalem satın alma. E-ticaret demek, perakende demek. Güçlü bir satın almanız yoksa büyüyen organizmaları küçük marjlarla ayakta tutmak hayalden öteye gitmez. İnovasyon yapmadan sıra dışı bir başarıya imza atmak da kolay değil.
Ders: Küçük hacimlerle satın alma söz konusuysa kaybetmek kaçınılmaz!
41 – Gruptayim.com
2012 yılında Gökhan Ayantaş ve Ali Kasımoğlu tarafından kurulan Gruptayim.com, fırsat sitelerinin niş bir kategorisinde, tüketici elektroniği alanında faaliyet gösteriyordu. Gruptayim.com’un diğer fırsat sitelerinden en büyük farkı, ürünleri raflarına koymasıydı. Ama yetmedi…
42 – Bonubon.com
Nisan 2012 tarihinde Garanti Bankası ve Doğuş İnternet’in ortak girişimi olarak kurulan Bonubon.com, grup alışveriş pazarının yeni oyuncusuydu. Garanti Ödeme Sistemleri ve Garanti Teknoloji’den aldığı destekle hayata geçen projenin sonu diğer fırsat sitelerinden farklı olmadı. Bonubon’un rakiplerine kıyasla daha yüksek fiyatla ürün satması, daha önce de belirttiğimiz gibi pazarın doyuma ulaşması, kullanıcıların sahte ürün, geç gelen ürün gibi sorunlardan pazardan soğuması gibi nedenler girişimin sonu oldu.
43 – Clover Game Studio
Tasarladıkları ilk oyun olan Reveal The Maze ile bir dönem dünyada en çok indirilen Türk oyunu olma başarısını yakalayan Clover Game Studio, daha sonra Candy Chain isimli ikinci oyununu yayınladı. Oyun stüdyolarının genel sorunu olan gelir kaynağı yaratamama problemi Clover Game Studio’da da kendini gösterdi ve şirket 2014 yılında kapandı. 2013 yılında Wired dergisi tarafından Türkiye’nin en çok dikkat çeken 10 girişiminden biri seçilen Clover Game Studio aynı yıl Turkishtime’ın en iyi 100 startup listesine de girmişti.
Ders: Aklınızdaki e-ticaret ya da oyun fikri ne kadar iyi olursa olsun gelir kaynağını kurgulayamıyorsanız bir süre bekleyin.
44 – Saklısehir.com
2011 yılında fırsat pazarına niş bir alanda giren Saklisehir.com, Osmanlı kültürüne ilişkin ürün ve etkinlikleri kullanıcılarına sunuyordu. Ömer Ekinci tarafından kurulan site, uygun fiyatlara ebru ve cam üfleme sanatını öğrenme imkanı sağlıyordu. Kurulduğu ilk günlerde oldukça talep gören girişim, yaklaşık 15 ay sonra kapanan siteler kervanına katıldı. Sitenin kurucusu Ekinci yaptıkları hataları şöyle sıralıyor: “Ana işim olan Desnet’i bırakmadan yan iş olarak e-ticarette başarılı olmaya çalıştım. Ciddi bir sermaye ayırmadan, ana şirketimden beslendim. Ama e-ticaret, sanıldığı gibi sermayesiz yapılmıyor. Giriş bariyeri artık 1 milyon TL’ye çıktı. Ayrıca kısa sürede başa baş noktasına gelmeyi hedefledim ama uzunca bir zaman sabretmek gerekiyordu… Uzman bir ekip yerine genç ve deneyimsiz bir ekiple çalıştım ki, bu da büyük bir hataydı. Son olarak, fırsat sektörü gibi boğucu rekabetin olduğu, farklılaşmanın zor, kâr marjlarının çok düşük, saha operasyonunun yüksek olduğu bir alana girdim daha farklı bir iş modeli kurgulayabilirdim.”
Ders: Birden çok ders var. Ekinci’nin özeleştirisini tekrar okuyun.
45 – Supernomads.com
2011 yılında dünya çapında bir girişim olmak için yola çıkan Supernomads.com, Airbnb modeli ile çalışan bir siteydi. Alper Yamaner ve Bora Ulutaş’ın kuruculuğunda, Mavi Kelebek New Media tarafından geliştirilen girişimin amacı dünya gezginlerine otellerden çok daha uygun fiyata, yerel kültürü tanıyabilecekleri ve yeni arkadaşlıklar kurabilecekleri bir konaklama deneyimi yaşatmayı hedefliyordu. Global ölçekte Airbnb ve HomeAway gibi rakipleri bulunan sitenin başarılı olabilmesi için ciddi tanıtım ve reklam harcamaları yapması gerekiyordu. Düşük sermaye ile yola çıkan Supernomads’ın yatırım alamaması başarısızlığın ana sebebi olarak gösterilebilir.
46 – Estore.com.tr
1998 yılında Türkiye’nin ilk online e-ticaret sitelerinden biri olarak kurulan Estore, 2006 yılında Çukurova Grubu’na satılarak büyük ses getirmişti. Daha sonra Estore.tv adı altında Digiturk üzerinden bir satış kanalı da kuran site, bir dönem Hepsiburada.com’un en büyük rakibi olarak gösteriliyordu. Estore.com.tr, yönetimde yapılan hatalar ve Estore.tv.de yapılan hatalar nedeni ile 2008’de kapandı.
Ders: Yöneticilerinizi iyi seçin.
47 – Gamoba.com
2012 Eylül ayında kendi alanlarının başarılı girişimcileri tarafından kurulmuş dikey bir e-ticaret girişimiydi. Kurucuları arasında Sina Afra, Tolga Tatari, Ahmet Emre Sarı, Emir Aral, Hakan Baş ve Alper Afşin Özdemir vardı. Oyun, konsol alanında dikey bir siteydi. Kasım 2013 tarihinde kapandı.
48 – Gurunzi.com
2012 Şubat ayında Tolga Esin ve Can Elbeyli tarafından kurulan girişim ünlülerin stil, yemek, kişisel bakım, çocuk alanlarındaki ürünleri video ile tanıtmaları mantığına dayanıyordu. Türkiye’deki e-ticaret girişimlerinden çok daha farklı ve yaratıcı bir tarzı olan girişim Şubat 2013 tarihinde kapandı.
Şirketin kurucu ortağı Tolga Esin, yaptıkları hataları şu şekilde açıklıyor: “Üzerinde çok zaman harcanmış bir iş modeli kullanılarak hayata geçti. Ancak atladığımız en önemli unsur, e-ticaret sektörüne büyük oyuncuların dahil olmasıyla maliyetlerin uğradığı değişim oldu. Pazarı domine etmek için agresifleşen şirketler, müşteri elde etmek için harcanması gereken averaj maliyetleri yukarı çekti. Bu da rekabete dahil olmayı imkansız kıldı. Ölçek anlamında istediğimiz seviyelere çıkamadık. Planlama döneminde rekabete dahil olmak için gereken sermaye konusunda daha tutucu davranıp, bu sermayeyi projeye hayata geçirmeden garantileme yoluna gitmek hayatımızı kesinlikle kolaylaştırırdı. Ayrıca yatırım arayışı esnasında projede tam zamanlı çalışan kurucuların şirketteki hisse paylarının düşük olması, yatırımcılar için önemli bir risk unsuru olarak kabul edildi ve görüşmelerin ilerlemesinin önünü kesti.”
Ders: Maliyetlerin yükseldiği, kâr marjlarının düştüğü bir dönemde pazara girmek Gurunzi’nin en büyük hatalarından biri oldu.
49 – Filimk.com
2006 tarihinde kurulan Filimk, video izleme sitesi olarak konumlanmıştı. Kullanıcılar siteye üye olduktan sonra sisteme video ekleyip diğer videoları oylayabiliyordu. Sitenin bir diğer özelliği de canlı yayın bölümü idi. Sitede gerçekleşen tüm aktiviteleri anlık olarak izleyebildiğiniz bölümde kullanıcıların yaptıkları yorum, oylama ya da video gönderme işlemlerinden anında haberdar olabiliyordunuz. Sitenin gelir modeli reklama dayanıyordu ve kapanma sebebi de bu oldu.
50 – Petofoni.com
Evcil hayvanlar için fırsat sitesi olarak tanımlanabilecek Petofoni, Emrah Eşkin tarafından kurulmuş bir e-ticaret fırsat sitesiydi. Evcil hayvan sahiplerine yüksek indirimlerle ulaşmayı amaçlayan girişim 2011 yılında açılmış, başta köpek ve kedi olmak üzere birçok evcil hayvan için kuaför, pansiyon hizmetler, eğitim gibi hizmet alternatifleri sunuyordu. Evcil hayvanlara yönelik çok sayıda e-ticaret sitesinin var olması nedeniyle ayakta kalamadı ve birkaç ay sonra kapandı.
Ders: Rekabetin çok yoğun olduğu pazardan uzak durun.
Kaynak: Turkishtime ve serkanemir.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder