YÜKSEKÖĞRENİMDE TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ UYGULAMASI VE BİR MODEL ÖNERİSİ

Yükseköğretim kurumları ülkelerin kültürel, ekonomik ve sosyal kalkınmasına destek olan önemli unsurlardan birisidir. Bu nedenle ülkeler, yükseköğretim kurumlarının sayı ve kalitesini artırmak için çalışmaktadır. Yükseköğretim kurumlarının kalitesinin artırılması ve standardizasyonu çalışmaları dünya üniversitelerin gündeminde yer alan bir konudur. Kalitenin çerçevesi ve kullanılması gereken metodoloji üzerine yapılan çalışmaların sayısı sürekli artmaktadır.

Kalite çalışmalarının uygulanmasında öne çıkan en önemli anlayış Toplam Kalite Yönetimi (TKY) olarak görülmektedir. Dünyada birçok üniversite kalite artırma çalışmalarına odaklanmış ve bu çalışmalar için kurumlar oluşturmuştur. Avrupa Birliği ülkeleri, ABD, Rusya, Japonya gibi birçok ülke yükseköğretim kurumlarında Toplam Kalite Yönetimi’ne yönelik kurumsallaşma çalışmalarına devam etmektedir.

Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarında da Toplam Kalite Yönetimi uygulama çalışmaları devam etmektedir. Üniversite yönetimleri kalitenin artırılması konusunda çalışmalar yapmaktadır. Yükseköğretim Kurulu (YÖK), hazırlamış olduğu Yükseköğretim Strateji Belgesi’nde yükseköğretimde kaliteye yer vermiş ve önemini vurgulamıştır.

Yükseköğretim kurumlarında kalitenin artırılması sırasında uygulanacak olan metodoloji konusunda belirsizlik vardır. Bu çalışma, bir model önererek bu belirsizliği ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: Kalite, Toplam Kalite Yönetimi, TKY, Yükseköğretim

GİRİŞ

Yükseköğretim kurumları çağın gereklerine uygun kalite yönetim modellerine ihtiyaç duymaktadır. Bu ihtiyaç doğrultusunda çeşitli modeller geliştirilmiştir. Geliştirilen modeller, yönetim anlayışının yaşadığı evrimle paralel olarak ortaya çıkmıştır.

Amerika Birleşik Devletleri’nde geliştirilen Malcolm Baldrige Modeli’nin eğitim alanında uygulanması ile yükseköğretime yönelik özgün modeller oluşturularak yükseköğretim kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.

Avrupa Birliği, yükseköğretim kurumlarında kalite yönetimi uygulamaları alanında yapılan çalışmaları teşvik etmiş ve bu alana yönelik çalışan ekipler oluşturmuştur. Bu çalışmalar doğrultusunda EFQM Mükemmellik Modeli yükseköğretim kurumlarına uygun hale getirilmiştir.

Yükseköğretim kurumlarının ortak kalite ve standartlara sahip olması fikri ile Bologna Süreci’ni başlatan Avrupa Birliği ülkeleri, Avrupa Yükseköğretim Alanı’nı oluşturma çalışmalarına başlamıştır. Avrupa Yükseköğretim Alanı, kıtasal manada toplam kaliteyi sağlama amacı ile atılan ciddi bir adımı ifade etmektedir. Bu sayede, Avrupa Birliği ülkelerinde bulunan yükseköğretim kurumlarının kalite şartları belirli bir standarta taşınacak ve bu kurumlar arasında iletişim kolaylaşarak kalie konusundaki tecrübe ve gelişmeler paylaşılarak sürekli gelişme sağlanacaktır. Avrupa Birliği ülkeleri, bu süreçte üye olmayan ülkelerinde sürece katılmasını desteklemiştir.

Avrupa Birliği ülkeleri, yükseköğretimde toplam kaliteyi sağlamak için belirli dönemlerde çalışma toplantıları ve konferanslar düzenlemektedir. Bu etkinlikler çerçevesinde üye ülkelerin eğitim bakanlıklarının sürece destek vermeleri amaçlanmaktadır.

Malcolm Baldrige, EFQM Mükemmellik Modeli ve Bologna Süreci modelleri, yükseköğretim kurumlarının yeni kalite modelleri oluşturmalarına yardımcı olmuştur. Birçok ülke, bu kalite yönetim modellerini ulusal temelli olarak şekillendirmiş ve kendi modelini oluşturmuştur.

Günümüzde, yükseköğretim kurumlarında toplam kaliteyi sağlayacak yönetim modelleri üzerine birçok toplantı, konferans ve çalıştay düzenlenmektedir. Bu etkinliklerin sayıları sürekli olarak artmaktadır.

Yükseköğretim kurumları için bir toplam kalite modeli oluşturma amacı ile yapılmış olan bu çalışma dört bölümden oluşmaktadır.

Birinci bölümde; yükseköğretimde toplam kalite kavramı, özellikleri ve kalite gurularının yaklaşımları hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca, yükseköğretimde kalitenin tarihsel gelişimi, yükseköğretimde Toplam Kalite Yönetimi ilkeleri konularına yer verilmiştir.

İkinci bölümde; yönetim yaklaşımlarında kalite kavramına olan bakış açıları ifade edilmiştir. Klasik, Neoklasik, Modern ve Postmodern yönetim yaklaşımlarındaki kalite algısı ortaya konmaya çalışılmıştır.

Üçüncü bölümde; yükseköğretim kurumlarında Toplam Kalite Yönetimi uygulama araçları, Toplam Kalite Yönetimi unsurları ve yükseköğretim kurumlarında kullanılan kalite yönetim modelleri hakkında bilgi verilmiştir.

Çalışmanın dördüncü ve son bölümünde ise; yükseköğretim kurumlarında kullanılan kalite yönetim modelleri ve üretim faktörleri ışığında yükseköğretim kurumları için Toplam Kalite Yönetimi modeli önerisinde bulunulmuştur.

YÜKSEKÖĞRENİMDE TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ UYGULAMASI VE BİR MODEL ÖNERİSİ

İÇİNDEKİLER

I.BÖLÜM YÜKSEKÖĞRETİMDE KALİTE, ÖZELLİKLERİ VE KALİTE YAKLAŞIMLARI

I.YÜKSEKÖĞRETİMDE KALİTE KAVRAMI

A.Yükseköğretimde Toplam Kalite Yönetimi’nin Tanımı

1.İstisna Olarak Yükseköğretimde Kalite.

2.Standartlara Uygunluk Olarak Yükseköğretimde Kalite.

3.Amaca Uygunluk Olarak Yükseköğretimde Kalite.

4.Kurumsal Amaçlara Ulaşmada Etkililik Olarak Yükseköğretimde Kalite

5.Müşterilerin İhtiyaçlarını Karşılama Açısında Yükseköğretimde Kalite.

B.Yükseköğretimde Kalitenin Tarihsel Gelişimi

C.Yükseköğretimde Toplam Kalite Yönetiminin İlkeleri

6.Üst Yönetimin Liderliği ve Sorumluluğu

7.İşi İlk Girişimde Doğru Yapmak

8.Kültürel Değişim

9.Sürekli Eğitim

10.Müşteri Odaklı Olma

II.YÜKSEKÖĞRETİMDE KALİTENİN ÖZELLİK VE GÖSTERGELERİ

A.Yükseköğretimde Kalitenin Özellikleri

B.Yükseköğretimde Kalitenin Göstergeleri

III. KALİTE GURULARI VE YAKLAŞIMLARI

A. William Edwards Deming

1. W. E. Demings’in 14 İlkesi ve Yükseköğretimde Kalite

2. W. E. Demings’in 7 Ölümcül Hastalık Sıralaması ve Yükseköğretimde Kalite

B.Kaoru Ishikawa

C.Joseph M. Juran

D.Philip Crosby

E.Armond V. Feigenbaum

F.Masaaiki Imai

G.Tom Peters

H. Claus Moller

II. BÖLÜM YÖNETİM YAKLAŞIMLARINDA KALİTE BOYUTLARI

I.KLASİK YÖNETİMDE KALİTE BOYUTLARI

A.Bilimsel Yönetim Yaklaşımı

B.Yönetim Süreci Yaklaşımı

C.Bürokrasi Yaklaşımı

II.NEOKLASİK YÖNETİMDE KALİTE BOYUTLARI

III. MODERN YÖNETİM YAKLAŞIMLARINDA KALİTE BOYUTLARI

A.Sistem Yaklaşımı

B.Durumsallık Yaklaşımı

C.Amaçlara Göre Yönetim

D.İstisnalarla Yönetim

IV. POST-MODERN YÖNETİMDE KALİTE BOYUTLARI

A. Değişim Mühendisliği

B.Benchmarking (Kıyaslama)

C.Z Teorisi

D.Downsizing

E.Dış Kaynak Kullanımı (Outsourcing)

III. BÖLÜM YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA KALİTE ARAÇLARI, UNSURLARI VE MODELLERİ

I.YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ UYGULAMA ARAÇLARI

A.Beyin Fırtınası

B.Sebep-Sonuç Diyagramı

C.PUKÖ Döngüsü

D.Öykü Akışı (Storyboards)

E. SWOT Analizi

F. Beş Neden (Five Whys)

II.YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ UNSURLARI

A.Liderlik

B.Öğretim Kadrosu

C.Araştırma Görevlileri

D.Öğrenciler

E.Öğrenen Üniversite

F.Sınıf/Amfi Yönetimi

G. Kurum Çalışanları

H.Toplum

I.Sanayi

III.YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA KALİTE YÖNETİM MODELLERİ

A.EFQM Mükemmellik Modeli

1.EFQM Mükemmellik Modeli’nin Temel Konseptleri

2.EFQM Mükemmellik Modeli Kriter ve Alt Kriterleri

3.EFQM Mükemmellik Modeli’nde “RADAR” Mantığı

4.EFQM Mükemmellik Modeli

B.Malcolm Baldrige Modeli

1.Malcolm Baldrige Ulusal Kalite Modeli Kriterleri ve Alt Kriterler.

a.Liderlik

b.Stratejik Planlama.

c.Müşteri Odaklılık.

d.Ölçüm, Analiz ve Bilgi Yönetimi

e.Çalışan Odaklılık.

f. Süreç Yönetimi (Faaliyet Odaklılık).

g.Sonuçlar

C.Bologna Süreci

1.Bologna Süreci Amaçları

2.Bologna Süreci Bildirgeleri

a.Magna Charta Universitatum..

b.Sorbonne Ortak Bildirgesi

g.Budapeşte-Viyana Bildirgesi

h.Bükreş Bildirgesi

2.Bologna Süreci Unsurları

a. Yaşam Boyu Öğrenme.

b.Hareketlilik (Mobility).

c.Kalite Güvencesi

d.Kredi Uygulamaları (ECTS).

e.Kıyaslanabilir Dereceler.

IV. BÖLÜM

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI İÇİN TKY MODEL ÖNERİSİ

I. Yükseköğretim Kurumlarında TKY Modeli

5.Akademik ve Pedagojik Bilgi

f.Sürecin Yeniden Başlatılması

C.Çıktılar

1.Öğrenci Kalitesi

2.Öğretim Üyesi Kalitesi

E.Geri Bildirim ve Süreci Yeniden Başlatma

II. DEĞERLENDİRME

SONUÇ

KAYNAKLAR.. 166

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo-1	Geleneksel Kalite Çalışmalarından TKY’ye Geçiş
Tablo-2	Yükseköğretim Kurumlarında Kalitenin Değişim Değişim Süreci
Tablo-3	Kalite Anlayışının Tarihsel Süreci
Tablo-4	Yönetim Teorileri ve Tarihsel Süreçleri Tablosu
Tablo-5	Amaçlara Göre Yönetim Modeli
Tablo-6	Amaçlara Göre Yönetim Yaklaşımında Sistem Modeli
Tablo-7	Japon ve Amerikan Yönetim Yaklaşımlarının Karşılaştırılması
Tablo-8	PUKÖ Döngüsünün Açılımı
Tablo-9	Öykü Akışı (Storyboard) Uygulama Tablosu
Tablo-10	SWOT Analizi
Tablo-11	Öğretim Kalitesinde Kurumsal Aktörlerin Katılımı Uygulamaları
Tablo-12	Toplam Kalite Yönetimi İlkeleri ve Sınıf Ortamında Yansıması
Tablo-13	EFQM Mükemmellik Modeli Kriter ve Alt Kriterler
Tablo-14	Malcolm Baldrige Modeli Kriter ve Alt Kriterleri
Tablo-15	Yükseköğretim Kurumları İçin TKY Modeli

ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil-1	Sürekli Gelişme Döngüsü
Şekil-2	Homans’ın İnsan Grubu Yaklaşım Öğeleri ve Biçimsel Olmayan Grubun Oluşumundaki Etkileşim
Şekil-3	Amaçlara Göre Yönetim Yönlendirme ve Faaliyet Sistemi
Şekil-4	Yükseköğretim Kurumlarında Beyin Fırtınası
Şekil-5	Ishikawa’nın Sebep-Sonuç Diyagramı
Şekil-6	PUKÖ Döngüsü
Şekil-7	Beş Neden Yaklaşımı Uygulama Süreci
Şekil-8	Yükseköğretim Kurumlarında TKY Unsuru Olarak Liderlik
Şekil-9	Yükseköğretim Kurumlarında Öğretim Kadrosu
Şekil-10	Öğrenen Organizasyon
Şekil-11	Öğretim Kadrosu-Öğrenci Etkileşim Modeli
Şekil-12	TKY Uygulaması ve Çalışanları Değerlendirme
Şekil-13	Toplam Kalite Yönetimi ve Toplum
Şekil-14	Yükseköğretim Kurumları ve Toplum
Şekil-15	RADAR Mantığı
Şekil-16	EFQM Mükemmellik Modeli
Şekil-17	Yükseköğretimde Kalite İçin Girdi-Süreç-Çıktı Sistemi
Şekil-18	Malcolm Baldrige Modeli Kriterleri
Şekil-19	Bologna Süreci Tablosu
Şekil-20	Finlandiya Yükseköğretim Kurumları Kalite Sistemi
Şekil-21	Danimarka Kalite Güvence Yaklaşımları
Şekil-22	Danimarka Kalite İlkeleri
Şekil-23	Danimarka Yükseköğretim Kurumlarında Kalite Ölçüm Göstergeleri
Şekil-24	Yükseköğretim Kurumlarında TKY Hiyerarşisi
Şekil-25	Yükseköğretim Kurumlarında TKY Süreci
Şekil-26	Yükseköğretim Kurumlarında Genel Olarak Kalite Liderleri
Şekil-27	Yükseköğretim Kurumlarında TKY Eğitim Sınıfları
Şekil-28	Yükseköğretim Kurumlarında TKY Uygulama Süreci
Şekil-29	Yükseköğretim Kurumlarında Kalite Konseyi

KISALTMALAR CETVELİ

ADEK : Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Kurulu

AKTS : Avrupa Kredi Transfer Sistemi

AÜB : Avrupa Üniversiteler Birliği

AYA : Avrupa Yükseköğretim Alanı

CRUS : The Rectors' Conference of the Swiss Universities

EFQM : Avrupa Kalite Yönetimi Vakfı

ENQA : Avrupa Yükseköğretimde Kalite Derneği

EQAR : European Quality Assurance Register for Higher Education

ERASMUS :European Region Action Scheme for the Mobility of University Students

ESG : Kalite Güvencesi İçin Avrupa Standart ve İlkeleri

ESIB : Avrupa Ulusal Öğrenci Sendikaları Birliği

EURASHE : Avrupa Yükseköğretim Kurumları Birliği

EUA : Avrupa Üniversiteler Birliği

FINHEEC : The Finnish Higher Education Evaluation Council

HEQC : Yükseköğretim Kalite Konseyi

INQAAHE : International Network for Quality Assurance Agencies in Higher Education

LYS : Lisans Yerleştirme Sınavı

NQA : Nordic Quality Assurance

TKY : Toplam Kalite Yönetimi

TÜS : Toyota Üretim Sistemi

UNESCO : Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü

YGS : Yükseköğretime Geçiş Sınavı

YÖDEK : Yükseköğretim

KAYNAKLAR

ABERDEN ÜNİVERSİTESİ KALİTE EL KİTABI,

http://www.abdn.ac.uk/registry/quality/. (15.05.2013)

ADELMAN, C., (2008), The Bologna Club: What U.S. Higher Education Can Learn
                    from a Decade of European Reconstruction. Washington, DC: Institute
                    for Higher Education Policy. Location reference:
                   www.ihep.org/Research/GlobalPerformance.cfm.

AKDAĞ, H., (2011), Business Excellence in Kazakh Higher Education Institutions,
Emerging Markets Journal, Volume 1.

AKTAN, C., (2003), Özlenen Üniversite/ Yaşanan Üniversite, Yeni Türkiye
Yayınları, Ankara.

AKTAN, C., (2004), Nasıl Bir Üniversite?, Değişim Yayınları, İstanbul.

ALDAWESHİ M., (2012), The Relationship between Total Quality Management
Implementation and Leadership in Saudi Higher Education, Brunel
Business School – Doctoral Symposium 27‐28th March.

ALDAWEESH, M., Al-Karaghouli, W., Gallear, D., (2012) The Relationship
                    Between Total Quality Management Implementation and Leadership in
                    the Saudi Higher Education: A Review and Conceptual Framework,
                    European, Mediterranean & Middle Eastern Conference on Information
                   Systems, Munich, Germany.

ALEXANDİRİS, A., Spasos, S., Petropulos, G., Vaxevanidis N. M., Implementation
                    Of Efqm Model In A Greek Engineering Higher Education Institute: A
                    Framework And A Case Study, International Journal for Quality
                   Research, UDK - 005.6:378(495), Short Scientific Paper 1.03.

ALİ, M., Shastri, R. K., (2010), Implementation of Total Quality Management in
Higher Education, Asian Journal of Business Management 2(1): 9-16.

ALTINSOY, Selcen, ( 2011), Yeni Devlet Üniversitelerinin Gelişimi: Sorunlar ve
Politika Önerileri, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, Cilt 1, Sayı 2,
Ağustos 2011; Sayfa: 98-104

ARMSTRONG, M., (2008), How to Be an Even Better Manager: A Complete A-Z
of Proven Techniques and Essential Skills, Replika Press Pvt. Ltd.

BECKFORD, J., (1998), Quality a Critical Introduction, Routledge Publication,
Kanada.

BEDÜK, A. , (2010), Karşılaştırmalı İşletme-Yönetim Terimleri Sözlüğü, Selçuk
Üniversitesi Basımevi, Konya.

BEDÜK, A., (2011), Modern Yönetim Teknikleri, Gazi Kitapevi, Ankara.

BERS, T. H. (2008). The role of institutional assessment in assessing student
learning outcomes. New Directions for Higher Education 141, 31-39.
doi: 10.1002/he.291

BOLOGNA PROCESS IMPLEMENTATİON REPORT, (2012), The European
Higher Education Area in 2012, Audiovisual and Culture Executive
Agency, Brussels.

BOZKURT, R., (2010), Kalite İyileştirme Araç ve Yöntemleri, Milli Prodüktivite
Merkezi Yayınları, No: 630, Ankara.

BRİDGE, B., (2003), Eğitimde Toplam Kalite Uygulamaları, Beyaz Yayınları,
İstanbul.

CASAS, A. M., (2011), Total Quality Management; Quality Culture, Leadership and
Motivation, Tesi di Laurea, Politecnico di Milano.

CHUA, C. (2004), Perception of Quality in Higher Education, Proceedings pf the
Australian Universities Quality Forum, AUQA Occasional Publication.

CROSBY, Ph., (1979), Quality Classic, Crosby’s 14 Steps to Improvement,

McGraw-Hill, www.asq.org. (15.05.2013)

DALRYMPLE, D.F., (2000), ‘From F Winslow Taylor to W Edwards Deming –
                    over a century of progress?’, Proceedings of the 1st International
                    Research Conference on Organisational Excellence in the Third
                    Millenium, Colorado State University, Fort Collins Estes Park, 6-9
                   August 2000.

DAHLGAARD, J. J., Kristensen, K., Kanji, G. K., (2007)Fundamentals of Total
Quality Management, Taylor & Francis Publication.

DEPARTMENT OF TRADE AND INDUSTRY, From Quality to Execellence: Total
Quality Management, (15.05.2013)

http://www.businessballs.com/dtiresources/total_quality_management_TQM.pdf

DEGENAAR, J., Kemenade, E., (1999), Method for Improving the Quality of
Higher Education based on the EFQM Model Second English Version,
Expertgroup HBO, Netherland.

DEMİNG, W. E., (2007), Vyhod İz Krizisa Novaya Paradigma Upravleniya Lyudmi,
Sistemami i Protsesami, Alpina Business Books Publication, Moskova.

DEW, J. R., Mcgowan, M., (2004), Continuous Quality Improvement in Higher
Education, Praeger Publishers, ABD.

DİKEN, A., (1998), Sanayi ve Hizmet İşletmelerinde Toplam Kalite Yönetimi,
Konya Ticaret Odası Eğitim ve Kültür Yayınları, No: 8, Konya.

DİKEN, A., (2009), Toplam Kalite Yönetimi, Damla Ofset Yayıncılık, Konya

EFİL, İ., (2010), Toplam Kalite Yönetimi, Dora Yayınları, Bursa.

EFİL, İ., (2010), İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon, Dora Yayınları, Bursa.

EFİL, İ., (1987), İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon, Örnek Kitabevi, Bursa.

EFİMOV, V. V., (2004),Uluchshenie Kachestvo Proyektov i Protsessov, Ulyanovsk
Devlet Teknik Üniversitesi Yayınları, Ulyanovsk.

EFQM EXCELLENCE MODEL®, (2003), Higher Education Version, Sheffield
Hallam University, Centre for Integral Excellence.

EGAN, S., (2009) The EFQM Model: Continuous Improvement in Higher
Education, HESDA Magazine. Revised.

EĞİTİMDE KALİTE ÖDÜLÜ EL KİTABI, Milli Eğitim Bakanlığı Strateji
Geliştirme Başkanlığı, Ankara, 2007

EREN, E., (1991), Yönetim ve Organizasyon, Küre Ajans, İstanbul.

EVANS, J., (2007), Upravleniye Kachestvom, Unity Publication, Moskova.

FINDIKLI, R. (1999), Kaliteli Bir Güvenlik Hizmetinin Gereği Olarak Polis Eğitimi,
Kamu Yönetiminde Kalite 1. Ulusal Kongresi, TODAİ Yayın No:
289, Ankara.

FİNNİSH HİGHER EDUCATİON EVALUATİON COUNCİL, (2010), Plan of
Action 2010-2013, FINHEEC.

FİSCHER, J., Belcher, R., Cairney, T., (2002), Greater Involvement and Interaction
Between Industry and Higher Education, B-Hert Position Paper, No:7,
Shell House.

FRİEND-PEREİRA, J. C., Lutz, K., Heerens, N., (2002), European Student
Handbook on Quality Assurance in Higher Education, The National
Unions of Students of Europe (ESIB), www.esib.org. (15.05.2013)

FURST-BOWE, J., (2009), Systems Thinking: Critical to Quality Improvement in
Higher Education, Quality Approaches in Higher Education, Vol.2,
No:2.

GENÇ, N., (2005), Yönetim ve Organizasyon Çağdaş Sistemler ve Yaklaşımlar,
Seçkin Yayıncılık, Ankara.

GEORGE, C., Cooper, F., Douglas, A., (2003), Implementing the EFQM Excellence
Model in a Local Authority, Managerial Auditing Journal, Vol. 18
Iss: 2, pp.122 – 127.

GİBBS, G., (2010),Dimensions of Quality, The Higher Education Academy
Publication, Hessington.

GOETESCH D., & Davis S. (1997). Introduction to total Quality. Upper saddle
River, New Jersey: prentice – hall.

GORBASHKO, E. A., Bonyushko N. A., Semchenko, A. A.,(2011), Garantii
                    Kachestva Vysshego Obrazovaniya v Usloviyah Mezhdunarodnoy
                    İntegratsii, Saint Petersburg Devlet Ekonomi ve Finans Üniversitesi
                  Yayınları, St Petersburg.

GORRENFLO, G., Moran, J. W,. (2009), The ABCs of PDCA,
http://www.naccho.org/topics/infrastructure/accreditation/upload/ABCs-
of-PDCA.pdf (15.05.2013)

GÜMÜŞ, A., Kurul, N., (2011), Üniversitelerde Bologna Süreci Neye Hizmet
Ediyor? Eğitim Sen Yayınları, Ankara.

HAAKSTAD, J., Hamalainen, K., Kangasniemi, J., Lindeberg, T., Sjölund, M.,
                    (2001), Quality Assurance in the Nordic Higher Education, ENQA
                    Occasional Papers 2, European Network for Quality Assurance in
                   Higher Education, Helsinki, Finland.

HAASET, E., Cunningham, P., Kancheva, E., (2002), IT Outsourcing in Higher
Education, Educause Center for Applied Research, Volume:1.

HALİS, M., (2010), Meslek Yüksekokulları İçin Toplam Kalite Yönetimi & ISO
9000 Kalite Yönetim Sistemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.

HALİS, M., (2000), Paradigmadan Uygulamaya Toplam Kalite Yönetimi ve ISO
9000 Kalite Güvence Sistemleri, ISO 9002 Kalite Belgesi Çalışmaları,
Beta Yayınları, İstanbul.

HARVEY, L.,( 1995), ‘Editorial: The quality agenda’, Quality in Higher Education,
1(1).

HARRISON, J. P., (2010), Strategic Planning and SWO Analysis,
http://www.ache.org/pdf/secure/gifts/Harrison_Chapter5.pdf (15.05.2013)

HODGETTS, R. M., Greenwood,R., (1995), Alive and Well and Ready for the 21st
Century, Academy of Management Best Papers Proceedings, P.218

IMAI, M., (2005),Kaizen: Klyuch k Uspehu Yaponskih Kompaniy, Prioritet
Publication, Moskova.

IMAI, M., (2005),Gemba Kaizen: Put k Snizheniyu Zatrat i Povysheniyu Kachestva,
Prioritet Publication Moskova.

ING, L. C., Abraham, D. W., Dereje, E. W., (2011), Fishbone Diagram Approach for
Improving the Passing Rate for Basic Engineering Subjects, Teaching
and Learning Conference.

ISHIKAWA, K., (1998), Shto Takoe Vseobsheye Upravleniye Kachestvom?
Yaponskiy Put, TKB İntersertifika Yayıncılık, Moskova.

IŞIĞIÇOK, E., (2007), Çalışan Memnuniyet Araştırmalarında Kimlik Bilgileri
Sorunu,(15.05.2013)
http://www.ekohaber.com.tr/index-ekohaber-5-haberid-4978.html

JİANZHONG, C., De Graeve, J., (2005), Project Report: University Industry
Partnership in China: Present Scenario and Future Strategy, UNESCO,
Beijing.

JUCEVİCİENE, P., (2009), Controversies of Quality Perception in Higher Education
and Their Consequences ,n Quest for the Alternetive Solutions, Social
Sciences Journal, Sayı 3(65).

JURAN, J.M., (1973), The System and Quality Control, Selected Papers No: 15,
TPOK/Juran Institute

JURAN, J., Godfrey, A.B., (1999),Juran’s Quality Handbook, Fifth Edition,
McGraw-Hill Co., New York.

KARPENKO, M. P., (2012), Kachestvo Vysshego Obrazovaniya, Sovremennoe
Gumanitarnaya Akademiya (SGU) Yayınları.

KNAP, J., Siegel, D. J., (2009), The Business of Higher Education: Management and
Fiscal Strategies, Volume:2, Greenwood Publishing Group, California.

KOÇEL, T., (2005), İşletme Yöneticiliği, Arıkan Yayıncılık, İstanbul.

KOSLOWSKİ, F., (2007), Quality and Standarts in Higher Education: Industry as
Archtype, International Journal of Quality and Standards ,
www.bsieducation.org/standardsinaction.

LEE, D., (2004) Conducting a SWOT Analysis, Futurscope Ltd.,
http://www.ucc.ie/en/qpu/guidelines/sar/documentfile-57350-en.pdf
(15.05.2013)

LEONARD, D., (2008), Quality and Leadership, Quality Texas Foundation,
www.texas-quality.org (15.05.2013)

LYDERS, R., (1979), Results-oriented Management through MBO, Houston
Academy of Medicine-Texas Center Library, Bull. Med. Libr. Assoc.
67 (3). Houston Texas.

MAGNALE, V. S., Potluri, R. M., (2011), Quality Management in Indian Higher
Education System:Role of Internal Quality Assurance Cell (IQAC),
Asian Journal of Business Management, 251-256.

THE MALCOLM BALDRİGE NATİONAL QUALİTY AWARD, (2012),
Education Criteria for Performance Excellence, National Institute of
Standards and Technology, Department of Commerce.

MARSH, D.T., (1992), Leadership and its functions in further and higher education.
Mendip Paper. The Staff College, Bristol.

MAZALETSKAYA, A., Steed, C., Maslow, D., (2010), The EFQM Excellence
Model for Deploying Quality Management: A British-Russian Journey,
Higher Education in Europe, 30:3-4, 307-319.

MEB, (2001), Toplam Kalite Yönetimi, Cilt 1, Konya Meram Endüstri Meslek Lisesi
Matbaası, Konya.

NAEEM, H., Gul, A., Jafery, A. S., Rafiq, J., (2012), Improving Employees
Performance Throught Total Quality Management, International Journal
of Economics and Management Sciences, Vol. 1, No:8, pp. 19-24.

NAIDU, N. V. R., Rajendra, G., (2006), Total Quality Management, New Age
International Publishers, Yeni Delhi.

NEAVE, H., (2005), Prostranstvo Doktora Deminga: Printsipi Postroyeniya
Ustoychivogo Biznesa, Aplina Business Books Publication, Moskova.

OMACHONU V. K., Ross, J. E., (2004), Principles of Total Quality, Third Edition,
CRC Press, Florida.

OWLIA, M. S., & Aspinwall, E. M. (1996). A framework for the dimensions of
quality in higher education. Quality Assurance in Education, 4(2), 12–20.

PURSIAYNENA, K., Medvedeva, (2005), S. A.,Bolonskiy Proses i Ego Znachenie
Dlya Rossii Integratsiya Vysshego Obrazovaniya v Evrope, Rossisysko-
Evropeyskiy Tsentr Ekonomicheskoy Politiki.

RAMPERSAD, H. (2005), Obshee Upravleniye Kachestvom Lichnostnye i
Organizatsionnie İzmeneniya, Olimp Business Publication, Moskova.

RECOGNATION BOOK, (2012), EFQM,

http://www.efqm.org/en/PdfResources/Recognition%20Book%202012%20for%20website.pdf (15.05.2013)

RESEARCH BASED SURVEY, Int. Journal of Business Science and Applied
Management, Volume 2, Issue 2.

REVIEW OF QUALITY TEACHING IN HIGHER EDUCATION,
http://www.oecd.org/edu/imhe/44058352.pdf (15.05.2013)

SALAMH, R., Alzyadat, M. A., Alnsour, J. A., (2011), Implementation of (TQM) in
                   the Faculty of Planning & Management at Al-Balqa Applied
                   University, International Journal of Business and Management,
                  Vol. 6, No. 3.

SALLIS, E. (2005), Total Quality Management in Education, Thirt Edition.

SANDRAS, W. A., (1987), Total Quality Control and the Problem Solving
Storyboard, http://pciconsulting.home.att.net (15.05.2013)

SERRAT, O., (2010), The Five Ways Technique, Washington, DC. Asian
Development Bank.

SHIEH, C., Wang, I., (2006), The Impact of TQM Implementation on Employess’s
Performance in China-An Example of Shangai Fu-Shing Company,
Journal of Statistics & Management Systems, No. 3, pp. 497-518.

SOKOVIÇ, M., Pavloviç, D., Pipan, K. K., (2010), Quality Improvement
                   Methodologies PDCA Cycle, RADAR Matrix, DMAIC and DFSS,
                   Journal of Achşevements in Materials and Manufacturing Engineering,
                  Volume 43, Issue 1.

ŞANDRU, I. M. D., (2008), Dimensions of Quality inHigher Education: Some
insights into quality-based performance measurement, Synergy
Journal, Volume 4, No:2.

ŞİMŞEK, M. Ş., (2007), Yönetim ve Organizasyon, Gazi Kitabevi, Ankara.

ŞİMŞEK, M. Ş., (2008), Yönetim ve Organizasyon, Eğitim Kitabevi, Konya.

THAMİZHMANİİ, S., Hasan, S., (2010), A Review on an Employee Empowerment
in TQM Practice, Journal of Achievements in Materiala and
Manufactoring Engineering, Volume 39, Issue 2.

TEKİN, M., (1999), Toplam Kalite Yönetimi, Kuzucular Ofset, Konya.

TEKİN, M., (2004), Toplam Kalite Yönetimi, Seçkin Yayıncılık, Ankara.

THENMOZHİ, M., Evolution of Management Theory, Indian Institute of
                   Technology Madras, http://nptel.iitm.ac.in/courses/IIT-
                   MADRAS/Management_Science_I/Pdfs/1_2.pdf(15.05.2013)
TJELDVOLL, A., (2009), Philosophical and Managerial Insights on The Way
                   Towards The Knowledge and Learning Society: A Lao Wai’s
                   Reflections on Education Quality in East Asia-Focus Hong Kong, Social
                  Sciences Journal, Sayı 2(64).

THOMSON, T., (1998), Management by Objectives, The Pfeiffer Library Volume
20, 2nd Edition.

TUNA, Ö., Çakırer, M.A., (2008), Öğrenen Organizasyon: Afyonkarahisar Kocatepe
                   Üniversitesi, Ahmet Necdet Sezer Uygulama Ve Araştırma
                   Hastanesi’nin Öğrenen Organizasyon Olabilme Potansiyelinin
                  İncelenmesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, C.X, S II.

TURNER, D. A., (2011), Quality in Higher Education, Sense Publishers, Rotterdam.

UNESCO, (2011), Understanding and Assessing Quality, Module 4, International
Institute for Educational Planning, Paris.

ÜLGEN, H., (1997), İşletmelerde Organizasyon İlkeleri ve Uygulaması, İstanbul
Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Araştırma
Vakfı, Yayın No: 3, İstanbul.

VİJANDE, M. L. S., Gonzalez, L. I. A., (2007), TQM and Firms performance: An
EFQM Excellence Model.

VLÃSCEANU, L., Grünberg, L., and Pârlea, D., 2007, Quality Assurance and
Accreditation: A Glossary of Basic Terms and Definitions (Bucharest,
UNESCO-CEPES) Revised and updated edition. ISBN 92-9069-186-7.

VUGHT, F. A., Westerheijden D. F., (1994), Towards a General Model of Quality
Assessment in Higher Education, Higher Education Journal, Vol. 28,
No. 3, pp. 355-371.

WATTY, K. (2003), When will Academics Learn about Quality?, Qualityin Higher
Education, Vol. 9, No.3.

WEİHRİCH, H., (1979), SAMBO: The Systems Approach to MBO. Proceedings,
International Management By Objectives Conference, 1979, Denver,
Colorado: Management Center, Bowling Green University, pp. 181-185.

WESSELS, M. L., Jacobsz, J. M., (2008), Vıews Of Industry And Higher Education
                   On Cooperative Education In The Gauteng Province Of South Africa,
                  http://www.waceinc.org/papers/madrid/Marius%20Wessels.pdf
                 (15.05.2013)

WİNSTON, B. E., (1997)Total Quality Management a Heartful Approach to Do
Things Right, Rogen University School of Business.

YILDIRIM, H. A., (2002), Eğitimde Toplam Kalite Yönetimi: İlköğretim ve
Ortaöğretim Kurumlarında TKY Uygulama Modeli, Nobel Yayınevi,
Ankara.

YOLCUOĞLU, İ. G., (2001), İnsana Hizmet Veren Kurumlarda Toplam Kalite
Yönetimi, Golden Print Yayınları, İstanbul.

ZABADİ, A. M. A., (2013), Implementing Total Quality Management (TQM) on the
Higher Education Institutions – A Conceptual Model, Journal of
Economics & Finance, Volume 1, Issue 1, 42-60.

ZAPRYAGAYEV, S.A., Karavayeva E. V., (2007), Globalizatsiya i Sistemy
Obespecheniya Kachestva Vysshego Obrazovaniya, İzdatelstvo
Moskovskogo Universiteta.

ZUPAN, N., Kern-Pipan, K., (2005), Embracing Excellence in High Education
Process, The 4th International Conference of the Central and Eastern
European Countries.

İNTERNET KAYNAKLARI:

http://asq.org/learn-about-quality/history-of-quality/overview/overview.html (15.05.2013)

http://asq.org/learn-about-quality/malcolm-baldrige-award/overview/overview.html (15.05.2013)

http://www.12manage.com/methods_smart_management_by_objectives.html (15.05.2013)

http://ria.ru/vybor2012_putin/20120213/564223191.html) (15.05.2013)

http://www.tccb.gov.tr/haberler/170/82801/universiteler-artik-esas-var-olus-sebeplerini-kavradilar.html (15.05.2013)

http://www.yok.gov.tr/web/guest/universitelerimiz;jsessionid=A2CD6B5C061DA80D6509A737173F62B1 (15.05.2013)

http://www.efqm.org/en/Home/AboutEFQM/Ourhistory/tabid/123/Default.aspx (15.05.2013)

http://www.efqm.org/en/Home/AboutEFQM/tabid/108/Default.aspx (15.05.2013)

http://www.nilufer.bel.tr/anahaber.php?id=1629 (15.05.2013)

http://www.efqm.org/en/PdfResources/Overview%20EFQM%202013%20v1.pdf

http://www.kalder.org/kalderhakkinda.aspx?id=18 (15.05.2013)